Puszcza Białowieska

Pod koniec maja 2016 r. rozpoczęły się „cięcia sanitarne” w Puszczy Białowieskiej. Drzewa zaatakowane przez kornika drukarza zagrażają cennym siedliskom i konieczna jest ich wycinka – uważa minister środowiska. Kornik nie szkodzi Puszczy Białowieskiej, a martwe drewno jest niezbędnym elementem naturalnego lasu, bez którego życie wielu gatunków jest zagrożone – przekonują naukowcy. To oznacza, że w dyskusji o puszczy ministerstwo środowiska przeszło od słów do czynów. Naukowcy i ekolodzy nie przestają protestować. Puszcza Białowieska to ostatni w Europie nizinny las o cechach pierwotnych i jedyny w Polsce obiekt przyrodniczy światowego dziedzictwa UNESCO.

---

Wojna o martwe drzewa

25 marca 2016 r. minister środowiska Jan Szyszko podpisał aneks do Planu Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Białowieża, w którym trzykrotnie zwiększono limity pozyskania drewna. W wyniku zamarcia ogromnej ilości drzew siedliska ulegają procesom silnego przekształcania. Jak zauważają leśnicy, gradacja kornika powoduje chorobę łańcuchową i wpływa na zamieranie nie tylko świerków, ale też np. jesionu. Zmienia się struktura poszczególnych obszarów: tereny o niskim poziomie wód zamieniają się w zespoły trawiaste, obszary o wysokim poziomie wód w tereny zalane wodą. W jednym i drugim przypadku istniejące tam siedliska podlegają degradacji i bez ingerencji zewnętrznej nie będą wstanie się zregenerować – czytamy na stronie Ministerstwa. Puszcza stanowi dzieło rąk ludzkich i jest dziedzictwem kulturowym miejscowej ludności, a także świadectwem działania polskiej szkoły leśnictwa, będącej światowym liderem w tej dziedzinie – mówi minister Szyszko.

Naukowcy przekonują, że martwe drewno jest w puszczy niezbędne. Tam, gdzie występuje martwe drewno – występuje także dzięcioł trójpalczasty, dzięcioł białogrzbiety lub sóweczka. Potrzebują go jednak nie tylko ptaki – jest ono domem także dla gryzoni, płazów, chrząszczy, grzybów i licznych mikroorganizmów. Wycięcie fragmentu starodrzewu pochodzenia naturalnego i posadzenie na jego miejscu młodych drzew wiąże się zawsze z drastyczną redukcją różnorodności gatunków oraz procesów i struktur. Organizmy zależne od obecności wielkich i zamierających drzew tracą miejsca do życia. Zróżnicowany las WWW (wielogatunkowy, wielowarstwowy, wielopokoleniowy) zostaje zastąpiony uproszczonym lasem JJJ (jednowarstwowym, jednowiekowym, często jednogatunkowym). Tak więc zachowanie zróżnicowania typowego dla lasu naturalnego wymaga powstrzymania się od interwencji w zachodzące w nim procesy twierdzi jednoznacznie w tekście „Spór o przyszłość Puszczy Białowieskiej: mity i fakty. Głos w dyskusji” (opublikowanym na www.forestbiology.org) prof. dr hab. Tomasz Wesołowski z Uniwersytetu Wrocławskiego wraz z naukowcami reprezentującymi m.in. Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, Uniwersytet Rzeszowski, Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach. Prawnicy z ClientEarth, organizacji non-profit zajmującej się prawnymi aspektami ochrony środowiska, ostrzegają, że podpisanie przez ministra aneksu narusza art. 6 dyrektywy siedliskowej, ponieważ nie została przeprowadzona wymagana przez przepisy unijne ocena wpływu wycinki na chronione siedliska i gatunki. Swój sprzeciw wyraziło także ponad 140 tysięcy obywateli Polski w specjalnej petycji do premier Beaty Szydło.

Prawo krajowe nie daje możliwości odwołania się od decyzji ministra. Zrobiliśmy już wszystko, co mogliśmy, żeby w sprawie ochrony Puszczy Białowieskiej porozumieć się w Polsce, bez pośrednictwa zagranicznych instytucji – tłumaczył Robert Cyglicki, dyrektor Greenpeace Polska. Aby ratować Puszczę Białowieską siedem organizacji ekologicznych: ClientEarth, Dzika Polska, Greenmind, Greenpeace, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot i WWF złożyło więc skargę do Komisji Europejskiej i zaapelowało o powstrzymanie szkód wynikających z planowanego zwiększenia wycinki w puszczy. Chcemy, aby ta decyzja została cofnięta. Oczekujemy od resortu środowiska działań, które pozwolą chronić Puszczę wraz z całym jej bogactwem przyrodniczym. To nasz obowiązek wobec przyszłych pokoleń – podkreśla Jarosław Krogulec, kierownik ds. ochrony przyrody w OTOP.

16 czerwca 2016 roku Komisja Europejska ogłosiła, że wszczęła postępowanie przeciwko polskiemu rządowi w związku z przyjęciem przez ministra Szyszko dokumentu, który pozwala na zwiększenie wycinki w Puszczy Białowieskiej. Podstawą prawną wszczęcia postępowania jest możliwe naruszenie dyrektyw siedliskowej i ptasiej.