Wyniki 2011

Serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy wzięli udział w tegorocznym Zimowym Ptakoliczeniu. W całej Polsce ptaki w parkach, ogrodach, na skwerach i podwórkach liczyło ponad 2700 osób – o 30% więcej niż rok wcześniej. Dzięki tak licznemu zaangażowaniu obserwatorów udało się naliczyć 94 tys. osobników z 99 gatunków. Podobnie jak w 2010, także tym razem najliczniejsze okazały się krzyżówki, gawrony i wróble.

Kolejność gatunków w „pierwszej 20-stce” okazała się bardzo podobna do ubiegłorocznej – swoje pozycje zachowały: bogatka, gołąb miejski, kawka, mazurek, sroka, trznadel i modraszka. Wzrost odnotowały: gil (z miejsca 20. na 16.), wrona siwa (z 17. na 14.), sierpówka (z 15. na 13.), a spadek: śmieszka (z 8. na 9.), kos (z 13. na 17.), czyż (z 14. na 15.), sójka (z 19. na 20.) oraz łyska i kwiczoł (wypadły poza zestawienie najliczniejszych 20 gatunków).

Wysokie miejsce kaczki krzyżówki zawdzięczają przede wszystkim częstym wizytom uczestników Zimowego Ptakoliczenia nad parkowymi stawami, gdzie ptaki te potrafią tworzyć bardzo liczne stada. Trzecia pozycja wróbla może niepokoić – w poprzednich edycjach akcji zawsze zajmował miejsce pierwsze lub drugie. Niestety spadek liczebności tego gatunku obserwowany jest w Polsce od dłuższego czasu, a przyczyny nie są do końca znane. Do głównych należą najprawdopodobniej: coraz mniejsza liczba dogodnych miejsc do założenia gniazda (wskutek m.in. kratowania i zamurowywania wszelkich otworów w budynkach miejskich) oraz coraz mniej roślin w miastach, przyciągających owady, które są głównym pożywieniem dla piskląt wróbli. Jemiołuszka – wybrana jeszcze przed akcją tegorocznym Ptakiem Zimy 2011 – znalazła się w gronie gatunków zamykających pierwszą 20-stkę (do którego nie „załapała się” w roku 2010).

Krzyżówka- gatunek najliczniej spotykany w czasie Zimowego Ptakoliczenia 2011. Fot. Cezary Korkosz

Najczęściej spotykane gatunki

Od listy najliczniej spotykanych gatunków wyraźnie różni się zestawienie prezentujące ptaki najczęściej obserwowane przez uczestników Zimowego Ptakoliczenia. W tej kategorii zdecydowanym zwycięzcą okazała się bogatka – tę sikorą odnotowano na 83% nadesłanych do OTOP formularzy. Bogatka była też najczęściej spotykanym gatunkiem podczas wszystkich wcześniejszych edycji akcji. Wróbel to z kolei jedyny ptak z grupy najliczniejszych, który znalazł się jednocześnie w gronie najpowszechniejszych, zajmując 2. miejsce. Dwóm pozostałym najliczniejszym gatunkom – krzyżówce i gawronowi – po uwzględnieniu rozpowszechnienia przypadły pozycje 7. i 15. Wysoka różnica wystąpiła również w przypadku kosa – choć pod względem liczebności zajął dopiero 17. miejsce, był notowany średnio w 2 formularzach na 5, co dało mu 5. miejsce na liście najczęściej spotykanych.

Bogatka – gatunek najczęściej spotykany w czasie Zimowego Ptakoliczenia. Fot. Krzysztof Merski

Ptasie ciekawostki

Jak co roku akcja była okazją nie tylko do policzenia najbardziej pospolitych ptaków żyjących zimą w pobliżu człowieka, lecz również szansą na spotkanie tych mniej popularnych. Jednym z nich był dzięcioł białoszyi – gatunek pochodzący z Bliskiego Wschodu, który regularnie zaczął występować w Polsce w latach 70. XX w. i dobrze się tu miewa. W czasie Zimowego Ptakoliczenia obserwowano go w Augustowie, Warszawie i w Grabownicy Starzeńskiej (woj. podkarpackie). W 5 różnych lokalizacjach pojawił się inny ciekawy przedstawiciel dzięciołów – dzięcioł zielonosiwy. W przeciwieństwie do swoich czarno-białych kuzynów chętniej żywi się mrówkami niż owadami żyjącymi w drewnie, a zimą nieraz zagląda do przygotowanych przez ludzi karmników. Bardzo rzadkim gościem w takich miejscach jest niepozorna pokrzywnica – spokrewniony z drozdami ptak wielkości wróbla. Zdecydowana większość pokrzywnic odlatuje z Polski – próbę zimowania podejmują nieliczne. Właśnie takich śmiałków udało się spotkać uczestnikom Zimowego Ptakoliczenia w Krzeczkowej (woj. podkarpackie), Pisarzowicach (woj. śląskie) oraz na Wyspie Bolko w Opolu. Zimą rzadkim widokiem są również grzywacze – nasze największe gołębie. Podczas ostatniego weekendu stycznia 2 osobniki udało się wypatrzyć w ogrodzie w Obornikach (woj. wielkopolskie).

Uczestnicy

W całym kraju ptaki liczyło ponad 2700 osób – najwięcej w województwach wielkopolskim (317) i dolnośląskim (311). Obserwacje prowadzono zarówno indywidualnie, jak i w czasie wycieczek prowadzonych przez wolontariuszy OTOP oraz uczestników koordynowanych przez OTOP programów: „Bliżej Natury” (dla animatorów przyrodniczych) oraz „Przyroda wokół nas – Ptaki” (dla nauczycieli i animatorów pozaszkolnej edukacji ekologicznej). Uzyskane wyniki przekazywano m.in. za pośrednictwem administrowanego przez OTOP portalu internetowego dla obserwatorów ptaków www.awibaza.pl