LIFE Multi-Peat: współpracujemy dla ochrony torfowisk!

W latach 2022 do 2026 pracujemy przy realizacji projektu LIFE Multi-Peat. To międzynarodowy projekt, którego głównym zadaniem jest odtworzenie wybranych zdegradowanych torfowisk w 5 krajach Europy. W Polsce działania prowadzimy we współpracy z Klubem Przyrodników w obszarze Natura 2000 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie w województwie małopolskim. Ich sprawne wdrażanie możliwe jest dzięki dobrej współpracy organizacji pozarządowych, instytucji publicznych i społeczności lokalnej.

Większość działań przygotowawczych za nami!

W latach 2022 i 2023, w ramach polskiej części projektu LIFE Multi-Peat, udało się zakończyć większość prac związanych z identyfikacją niezbędnych do wykonania działań czynnej ochrony. Obejmą one dwie kopuły torfowisk wysokich – torfowiska Baligówka i Bór za Lasem Kaczmarka. Na pierwszej z nich najważniejszym zadaniem będzie przebudowa rowów odwadniających o łącznej długości kilkudziesięciu kilometrów, poprzez przegrodzenie ich w ponad 140 miejscach. Przegrody, choć w znacznie mniejszej liczbie, wykonane zostaną również na rowach odwadniających drugą kopułę. Tutaj dodatkowo przerzedzone zostaną niepożądane drzewa (sosny) na powierzchni około 10 ha. Warto dodać, że równolegle z naszymi działaniami na kopule torfowiska Baligówka również usuwane są niepożądane drzewa, przy czym działanie realizuje Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie w ramach projektu finansowanego z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Zaplanowane  działania pozwolą na znaczną poprawę stopnia uwodnienia kopuł torfowisk wysokich w obszarze Natura 2000, co w dłuższej perspektywie znacząco poprawi stan zachowania tutejszych siedlisk – torfowisk wysokich, które są istotną częścią mozaiki siedlisk wykorzystywanych między innymi przez cietrzewia. Przywróci to także proces akumulacji torfu, a co za tym idzie – będzie miało pozytywny wpływ na przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. W celu sprawdzenia efektów projektu powiązanych z klimatem w wybranych miejscach kopuł stale monitorowany jest bilans gazów cieplarnianych (postaramy się napisać o tym nieco więcej już wkrótce).

Fot. Tomasz Wilk

Kolejne kroki

Wykonanie działań aktywnej ochrony (przebudowa rowów, przerzedzenie drzew) uzależnione jest od zgody zarządcy gruntów – Rady Miasta i Gminy Czarny Dunajec, dlatego podpisanie porozumienia umożliwiającego realizację działań projektowych poprzedzone zostało spotkaniami z przedstawicielami Urzędu i Rady Miasta i Gminy oraz sołtysów 3 sołectw, na terenie których położone są kopuły. Były to zarówno spotkania kameralne, jak i wizyty terenowe, podczas których omawiany był zakres planowanych działań.

Sprawne uzgodnienie koniecznych do wykonania zabiegów możliwe jest między innymi dzięki  współpracy OTOP z gminą Czarny Dunajec na rzecz ochrony tutejszych siedlisk (zarówno torfowisk jak i półnaturalnych łąk) i populacji cietrzewia, która rozpoczęła się już ponad 10 lat temu w ramach projektu „Ptaki Karpat”. Wspomniany projekt realizowaliśmy w latach 2011–2016. W tym okresie stworzyliśmy w porozumieniu z tutejszymi władzami i lokalną społecznością dokument „Kierunki rozwoju prośrodowiskowej działalności gospodarczej w gminie Czarny Dunajec”, którego głównym celem było wskazanie możliwości rozwoju dwóch gałęzi gospodarki – przetwarzania biomasy oraz rozwoju rynku produktów lokalnych. Prowadziliśmy na terenie gminy szkolenia dotyczące działań rolno-środowiskowo-klimatycznych, a także warsztaty dla edukatorek i edukatorów przyrodniczych. W porozumieniu z władzami lokalnymi od 2014 roku prowadzimy tu także monitoring populacji cietrzewia. Warte podkreślenia jest również to, że wniosek aplikacyjny dotyczący realizowanego projektu konsultowany był z przedstawicielami tutejszej społeczności i otrzymał jej poparcie. Tak długa współpraca zaowocowała teraz zgodą na przeprowadzenie działań projektu LIFE Multi-Peat na ponad 300 ha torfowisk!

Współpraca i jeszcze raz współpraca!

Czynna ochrona przyrody to nierzadko długi proces, który musi zostać zainicjowany różnego rodzaju porozumieniami i zgodami. Przykład naszego projektu pokazuje, jak ważna jest w tym procesie współpraca różnych organizacji (KP, OTOP, ale i pozostali partnerzy projektu Life Multi-Peat), właścicieli i zarządców gruntów oraz społeczności lokalnej (Urząd Miasta i Gminy Czarny Dunajec, Rada Miasta i Gminy Czarny Dunajec, sołectwa) oraz instytucji publicznych (RDOŚ w Krakowie). Połączenie kompetencji tych podmiotów i synergia wdrażanych działań są możliwe, gdy wszystkim, tak jak w naszym przypadku, przyświeca ten sam cel – odtwarzanie zdegradowanych zasobów przyrodniczych. Warto działać razem!

Tekst: Aleksandra Pępkowska-Król i Tomasz Wilk