PROP: 10 najpilniejszych wyzwań dotyczących ochrony przyrody w Polsce

Państwowa Rada Ochrony Przyrody przedstawiła najpilniejsze wyzwania dotyczące ochrony przyrody w Polsce, przed jakimi stoimy wiosną 2016 r. Przedstawione wyzwania powinny być podjęte przez polskie organy ochrony przyrody szczególnie pilnie, jeszcze w 2016 roku. Wiekszość z nich wymaga głębokich zmian legislacyjnych, które powinny być przeprowadzone w sposób kompleksowy, wraz z gruntowną nowelizacją ustawy o ochronie przyrody, ustawy Prawo wodne i kilku innych ustaw.

PROP zidentyfikowała 10 najpilniejszych wyzwań dotyczących ochrony przyrody w Polsce wraz z niezbędnymi do podjęcia działaniami:

1. Brak lub bardzo nieskuteczna egzekucja prawa ochrony przyrody.

2. Gospodarowanie wodami, zwłaszcza rzekami, często realizowane jest w sprzeczności z zasadami i potrzebami ochrony przyrody i racjonalnego wydatkowania środków publicznych.

3. Brak realnie, skutecznie działających, uporządkowanych zasad gospodarki przestrzennej, uwzgledniającej potrzeby ochrony krajobrazu przyrodniczego.

4. Niekorzystne dla ochrony przyrody przekształcenia w gospodarce rolnej.

5. Niska skuteczność lub iluzoryczność wpływu ocen oddziaływania na środowisko na rzeczywistą ochronę przyrody.

6. Niedostatek i niedocenianie ścisłej i biernej ochrony przyrody.

7. Konfliktogenne przepisy, blokujące powiększanie i tworzenie parków narodowych.

8. Niedostatki systemu finansowania działań zakresu ochrony przyrody.

9. Brak wystarczających i aktualizowanych danych o ró
żnorodności biologicznej i walorach krajobrazowo-przyrodniczych Polski, w posiadaniu organów ochrony przyrody.

10. Zły stan wiedzy przyrodniczej społeczeństwa i coraz powszechniejszy negatywny stosunek do ochrony przyrody.

Państwowa Rada Ochrony Przyrody zauważa jednocześnie, że należy uważnie obserwować i możliwie pilnie zająć się rozwiązaniem lub ograniczeniem nastepujacych problemów, których skala wydaje się niepokojąco rosnąć:
a) brak pewności niezależności organów ochrony przyrody od lobby gospodarczego i aktualnych interesów politycznych;
b) zbyt silne, pozamerytoryczne oddziaływanie lobby łowieckiego na wiele działań w zakresie ochrony przyrody;
c) słaba, pogarszająca sie jakość planowania ochrony przyrody, wynikająca z:
– braku dostatecznej weryfikacji przygotowania merytorycznego i doświadczenia podmiotów sporządzających projekty dokumentów ochronnych i wybierania ich wykonawców głównie na podstawie kryterium ceny,
– niechęci organów ochrony przyrody (wynikajacej z problemów opisanych w innych punktach) do wprowadzania do planów ochrony lub zadan ochronnych zapisów nakładających na nie obowiązek prowadzenia działań ochrony czynnej oraz wprowadzających ograniczenia w stosunku do gospodarczego wykorzystywania obszarów;
d) brak regulacji dostosowujących polskie prawo do nowych przepisów UE w sprawie obcych gatunków inwazyjnych oraz brak rezerwacji środków na wynikające z tych przepisów działania;
e) nieracjonalne i niekonsekwentne regulacje dotyczące przepisów ustalających sankcje za czyny zabronione w stosunku do przyrody znacząco utrudniają egzekwowanie prawa w dziedzinie ochrony przyrody, przykładowo:
– traktowanie wszystkich czynów zabronionych zwiazanych z przepisami CITES, niezalenie od wagi sprawy, jako przestepstw, co doprowadziło w praktyce do prawie całkowitego zaniechania ścigania takich działań, mimo że skala takiej nielegalnej działalnośsci jest duża i zapewne wciąż rośnie (obecnie niemal wszystkie sprawy kończa się umorzeniem ze wzgledu na dysproporcje miedzy zagrożeniem karą a szkodliwościa czynu, co zniechęca organy scigania do podejmowania takich spraw),
– odsyłanie w przepisach dotyczacych powanych przestepstw przeciwko gatunkom chronionym na podstawie CITES i EU WTR (czyli w wiekszosci gatunków egzotycznych) do pojęcia „właściwy stan ochrony gatunku”, które jest określane przez stan populacji gatunku na terenie Unii Europejskiej,
– rażące dysproporcje pomiędzy karami za kłusownictwo na zwierzetach z gatunków łownych a karami za celowe zabijanie zwierzat z gatunków chronionych oraz brak sankcji karnych za niszczenie siedlisk, co prowokuje do bagatelizowania przestępstw w zakresie ochrony przyrody;
f) brak regulacji zapewniajacych właściwe uwzględnianie aspektów przyrodniczych w śródlądowej gospodarce rybackiej, prowadzacy do degradacji populacji ryb i zachwiania naturalnych sieci troficznych, charakterystycznych dla określonych typów akwenów.

Pełen dokument w wersji pdf.