Droga wodna E40 – zagrożenie dla różnorodności biologicznej i kluczowych obszarów chronionych

W wyniku budowy drogi wodnej E40 zagrożone będą 193 obszary w Polsce, Białorusi i Ukrainie, objęte ochroną na mocy prawa międzynarodowego. Na 73 obszary droga wodna E40 wpłynie bezpośrednio, niszcząc cenne siedliska i populacje gatunków oraz zaburzając stosunki wodne. Raport międzynarodowej koalicji Ratujmy Polesie (Save Polesia) pokazuje to, co rządzący starają się skrzętnie ukryć.  Skumulowany, negatywny wpływ całej inwestycji na środowisko będzie tak  ogromny, że nie powinna być ona nigdy rozpoczęta  – ani jako całość, ani jako poszczególne jej elementy. Niestety najłatwiejszym sposobem na uniknięcie niewygodnych pytań o szkody środowiskowe jest podzielenie inwestycji na kilka – kilkanaście etapów, tak aby nie pokazać całości wpływu.

W raporcie przeanalizowano obszary chronione pod kątem dwóch typów oddziaływań – pośrednich i bezpośrednich. Z tych drugich wskazano obszary szczególnie zagrożone, a także hotspoty różnorodności biologicznej. Wiele z nich znajduje się na terenie Polski.

Dane przedstawione w raporcie koalicji Ratujmy Polesie są zatrważające. Negatywny wpływ  drogi wodnej E40 obejmie:

• 66 obszarów Natura 2000
• 52 obszary sieci Emerald
• 16 obszarów Ramsar
• 55 obszary IBA (Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym)
• 2 transgraniczne obszary UNESCO-MAB
• 2 morskie obszary HELCOM na Bałtyku

Mapa 1. Obszary chronione oraz hotspoty różnorodności biologicznej, które zostaną zniszczone w wyniku budowy drogi wodnej E40

Polesie – Amazonia Europy

Nie tylko Wisła jest zagrożona budową drogi wodnej E40, ale także inne rzeki, jak choćby Wieprz, Tyśmienica czy Prypeć. To właśnie ta ostatnia jest główną rzeką Polesia – obszaru leżącego na terenie 4 krajów, rozciągającego się na ponad 650 km ze wschodu na zachód i 350 km z północy na południe. Polesie jest największym obszarem podmokłym na kontynencie europejskim. O ile budowa kanału Wieprz-Krzna osuszyła większość bagien i torfowisk w polskiej części Polesia, to w białoruskiej i ukraińskiej części mokradeł zachowały niespotykane nigdzie w Europie naturalne stosunki wodne. Niebywała różnorodność biologiczna tego terenu została doceniona i objęta międzynarodowymi formami ochrony przyrody. 153 obszary zostały włączone do sieci  Emerald i Natura 2000, są rezerwatami biosfery UNESCO lub obszarami RAMSAR i IBA.

Prypeć – imponujące rozlewiska tej rzeki zapewniają miejsce przebywania milionom ptaków fot. © Viktar Malyshchyts

---

Droga wodna E40 ma połączyć Bałtyk z Morzem Czarnym i prowadzić z portu w Gdańsku do Chersonia w Ukrainie. Jej długość ma wynieść ok. 2000 km.  Będzie przecinać serce Polesia – krainy największych i najdzikszych obszarów podmokłych Europy. Jej budowa wymusi  pogłębianie, budowę stopni wodnych, prostowanie rzek, w tym najcenniejszych przyrodniczo Prypeci i Wisły. Wpłynie negatywnie  nie tylko na świat przyrody, ale także na dziedzictwo kulturowe. Inwestycja jest nieopłacalna od strony ekonomicznej, a do  tego spowoduje emisję CO2 w związku ze w związku z osuszaniem terenów podmokłych.

---

 

Budowa drogi wodnej E40 zagraża co najmniej 14 hotspotom różnorodności biologicznej

Hotspotami różnorodności biologicznej nazywamy obszary o szczególnych walorach przyrodniczych. Miejsca te są szczególnie chronione zarówno prawem międzynarodowym jak i krajowym. Wpływ na te miejsca może być kluczowy dla przetrwania chronionych siedlisk oraz gatunków. Zmiany w nich mogą poważnie zagrażać chronionym siedliskom i gatunkom.

Kluczowymi hotspotami różnorodności biologicznej zagrożonymi budową drogi wodnej E40 są:

•   Prypecki Park Narodowy oraz Almańskie Błota (Białoruś);
•   10 obszarów Natura 2000 na dolnej i środkowej Wiśle, dolny Wieprz, bagna nad Tyśmienicą i Bystrzycą oraz obszary w zlewni Wieprza (Polska)
•   Park Narodowy Prypeć-Stochód oraz Czarnobylski Radiacyjno-Ekologiczny Rezerwat Biosfery (Ukraina).

Gatunkami szczególnie zagrożonymi tą inwestycją na terenie Polesia są: wodniczka, orlik grubodzioby, borowiec olbrzymi oraz aldrowanda pęcherzykowata (roślina mięsożerna z rodziny rosiczkowatych).

W dolinie Wisły większość organizmów związanych z rzeką nieodwracalnie utraci możliwość rozrodu, a ich populacje na Wiśle wyginą. Gatunki takie jak rybitwa białoczelna, sieweczka obrożna, ostrygojad czy ohar – nie przetrwają budowy drogi wodnej. Ucierpią także ryby, zwłaszcza: łosoś atlantycki i węgorz, ale także wszystkie inne, które korzystają z warunków naturalnej, płynącej rzeki.

Fot.2. Jeśli projekt budowy drogi wodnej E40 wejdzie w życie, siedliska i przyroda Wisły zostaną nieodwracalnie zniszczone. Fot. R. Chwiałkowski.

Dość znaczy dość!

Oczekujemy, że Ministerstwo Infrastruktury raz na zawsze przestanie oszukiwać obywateli, obiecując zbawienny wpływ regulacji rzek, i zaprzestanie realizowania projektu drogi wodnej E40.  Zaoszczędzone w ten sposób czas i pieniądze należy niezwłocznie przeznaczyć na racjonalne rozwiązania problemów transportowych, kryzysu wodnego, kryzysu środowiskowego i zapewnienia prawa do życia ludzi w zdrowym, czystym środowisku. Skutki przyrodnicze, społeczne i ekonomiczne budowy drogi wodnej E40 są nie do zaakceptowania!

---

Wpływ drogi wodnej E40 na obszary chronione:

• 66 obszarów Natura 2000 o łącznej powierzchni 5 182 km2, co stanowi 8,5% powierzchni obszarów Natura 2000 w Polsce. 14 z nich, w tym jeden na terenie Polesia, poddanych będzie wpływowi bezpośredniemu. 9 z nich to obszary chroniące rzeki i tam wpływ będzie katastrofalny.

• 52 obszary Emerald, z czego 39 znajduje się na terenie Polesia, o łącznej powierzchni 24 098 km2, co stanowi 3,5% obszarów chronionych Emerald w Białorusi i Ukrainie.

• 16 obszarów Ramsar o łącznej powierzchni 4 579 km2, co stanowi ponad 26% całkowitej powierzchni tych obszarów w Polsce, Białorusi i Ukrainie. 11 z nich, zajmujących powierzchnię 4 194 km2, znajduję się na terenie Polesia.

• 55 obszarów IBA (Important Bird Area – obszary istotne dla ptaków) o łącznej powierzchni 16 858 km2, co stanowi 16% powierzchni obszarów IBA w Polsce, Białorusi i Ukrainie. 26 z tych obszarów, o powierzchni 10 845 km2, znajduje się na terenie Polesia.

• 2 transgraniczne obszary UNESCO-MAB (obszar UNESCO „Człowiek i biosfera”) – poddane będą pośredniemu wpływowi na obszarze 6 670 km2.
• ·2 obszary HELCOM na Bałtyku o powierzchni 641 km2 będą poddane bezpośredniemu oddziaływaniu.

---

Dowiedz się więcej, wejdź na drogawodnae40.pl

Obserwuj nas na Fb: fb.com/StopE40

Pomóż uratować Polesie. Podpisz petycję: https://www.change.org/p/raise-your-voice-to-save-polesia-europe-s-amazon-before-it-is-too-late

Do pobrania:

Raport „Droga wodna E40 – zagrożenie dla różnorodności biologicznej i kluczowych obszarów chronionych” (wersja angielska)

Podsumowanie raportu (wersja polska)

Informacja prasowa