Petycja „Chroń gawrony!” złożona w Ministerstwie Klimatu i Środowiska

W październiku 2024 r. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP) przygotowało petycję, kierowaną do Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ), wzywającą do objęcia ochroną ścisłą wszystkich gawronów w Polsce. W ciągu roku podpisało ją 22 580 osób. 16 października br. petycja została przekazana na biurko Mikołaja Dorożały – Podsekretarza Stanu w MKiŚ i Głównego Konserwatora Przyrody. 

Data ta nie jest przypadkowa – to właśnie do 16 października możliwe jest niszczenie gniazd gawronów na terenie miast. Obecny status prawny gawronów jest niejednolity. Poza obszarami administracyjnymi miast ptaki te są objęte ochroną ścisłą, natomiast w granicach miast – jedynie ochroną częściową. Taka sytuacja powoduje, że w praktyce w okresie od 16 października do końca lutego możliwe jest bez żadnej zgody usuwanie ich gniazd, często w sposób masowy, co prowadzi do niszczenia kolonii, rezygnacji ptaków z lęgów i spadku liczebności populacji. Dodatkowo regionalne dyrekcje ochrony środowiska wciąż wydają liczne derogacje zezwalające na niszczenie siedlisk gawronów i płoszenie ptaków również poza tym okresem.

– To przerażające, z jaką łatwością można dziś zniszczyć kolonie gawronów na terenie miast. Wystarczy stwierdzić – najczęściej mocno na wyrost – że gawronie gniazda stanowią zagrożenie  dla mieszkańców. Od 16 października aż do końca lutego lokalne władze w majestacie prawa mogą je usuwać . Bez opinii ornitologów, bez wizji lokalnych, bez jakichkolwiek zezwoleń i nadzoru. Tymczasem gawrony znikają z naszego krajobrazu w zastraszającym tempie. Jeśli nie zmienimy prawa i nie obejmiemy wszystkich gawronów ochroną ścisłą, wykluczającą możliwość niszczenia ich gniazd i siedlisk, za kilkanaście lat te inteligentne i pożyteczne ptaki mogą stać się gatunkiem lokalnie wymarłym – mówi Monika Klimowicz-Kominowska, rzeczniczka prasowa OTOP-u.

Tymczasem gawronów w Polsce jest coraz mniej. Niegdyś były powszechnym elementem naszego krajobrazu, a dziś znajdują się w alarmującej sytuacji – w ciągu ostatnich 15 lat ich populacja zmniejszyła się o 57%, a trend spadkowy utrzymuje się na poziomie około 5% rocznie. W efekcie gatunek ten został wpisany na Czerwoną listę ptaków Polski ze statusem VU – narażony na wyginięcie.

Z badań OTOP-u, przeprowadzonych w 2023 r. wynika, że w okresie od 2020 do 2022 roku regionalne dyrekcje ochrony środowiska w całej Polsce wydały 348 decyzji zezwalających na płoszenie, niszczenie/usuwanie gniazd i zniszczenie siedlisk gawronów.

W marcu 2024 r. OTOP przygotowało oficjalne stanowisko w sprawie ochrony gawronów i przesłało je do regionalnych dyrekcji ochrony środowiska oraz Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Sygnatariusze i sygnatariuszki złożonej petycji „Chrońmy gawrony!” zwrócili się z apelem do MKiŚ o:

– objęcie gawronów ochroną ścisłą na terenie całego kraju,

– rewizję zasad wydawania zezwoleń przez regionalne dyrekcje ochrony środowiska na usuwanie gniazd, płoszenie i niszczenie siedlisk gawronów,

– wprowadzenie rozwiązań prawnych, które pozwolą skutecznie monitorować i ograniczyć praktyki prowadzące do likwidacji kolonii tego gatunku.

OTOP dostrzega także pilną potrzebę zmiany postrzegania tego gatunku w społeczeństwie. Bez akceptacji społecznej i zrozumienia ze strony obywatelek i obywateli, w szczególności tych, którzy zamieszkują tereny sąsiadujące z koloniami gawronów, nie będzie możliwe powstrzymanie silnego trendu spadkowego populacji tego gatunku w Polsce, a w perspektywie nawet jego wyginięcia w skali kraju.

Czy Ministerstwo Klimatu i Środowiska wsłucha się w głos społeczeństwa, spojrzy na gawrony życzliwym okiem i zagwarantuje im całkowitą ochronę? Bardzo na to liczymy i trzymamy kciuki za gawrony!