Najważniejsze od dwudziestu lat prawo dotyczące przyrody właśnie wchodzi w życie.

Nature Restoration Law (NRL) zostało przyjęte[1], a jego cele w zakresie odbudowy  i ochrony zasobów przyrodniczych dotyczą każdego państwa Unii Europejskiej. Unijne kraje zdecydowały się przywrócić Europie różnorodną biologicznie i odporną na zmianę klimatu przyrodę, zmniejszyć antropopresję i odbudować ekosystemy.  By doprowadzić do przyjęcia tego prawa, ponad 200 NGO’sów wspólnie pracowało przez ponad dwa lata, a w bezpośrednie działania zaangażował się ponad 1 milion obywatelek i obywateli Unii Europejskiej. Świętują, ponieważ nowe prawo[2] zaczęło obowiązywać 18 sierpnia 2024 r.

 “Fakt, że najważniejsze od dwudziestu lat prawo dotyczące przyrody zostało przyjęte, bardzo nas cieszy. Mówimy przecież o prawie, które dotyczy kluczowych wyzwań — naszego bezpieczeństwa żywieniowego, zapobiegania suszom i powodziom, zmniejszenia skutków fal upałów. Rozporządzenie ustanawia ramy dla działań, które będą musiały zrealizować państwa członkowskie, aby do 2030 roku przywrócić przyrodzie co najmniej 20 % obszarów lądowych i co najmniej 20 % obszarów morskich, a do 2050 r. odbudować wszystkie ekosystemy, które tego wymagają”  –  mówi Justyna Choroś z Koalicji 10%, przedstawicielka Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków I dodaje: „Tak naprawdę praca dopiero się rozpoczyna”.

Rozporządzenie jest dla naszego kraju ogromną szansą — twierdzą zgodnie polskie organizacje ekologiczne, które aktywnie działały na rzecz przyjęcia NRL. Podkreślają, że każda inwestycja[3] w zasoby przyrodnicze przynosi korzyści od 8 do nawet 38 razy większe niż poniesione koszty, a szacunki przygotowywane dla Polski mówią
o korzyściach średnio 11-krotnie większych. Odbudowa ekosystemów ma być skorelowana z przemianami gospodarczymi i społecznymi, tworzeniem wysokiej jakości miejsc pracy i zrównoważonym wzrostem, dlatego że NRL podkreślany jest kompleksowy wymiar nowego prawa. Dotyczy ono naszych zasobów przyrodniczych
i będzie miało równie duży wpływ na Parki Narodowe, jak i na miasta.

“Deklaracje zawarte w umowie koalicyjnej dotyczące przyrody, wpisują się w założenia Nature Restoration Law. Mam na myśli polityczną wolę wyłączenia 20% najcenniejszych lasów z użytkowania gospodarczego, wprowadzenia zakazu spalania drewna w energetyce zawodowej, ustanowienia społecznego nadzoru nad lasami, wdrożenia programu odnowy bagien i torfowisk, zwiększenia powierzchni parków narodowych, wdrożenia stałego monitoringu czystości rzek oraz ich renaturyzacji, przyspieszenia zielonej transformacji energetycznej… ” – komentuje Augustyn Mikos z Pracowni na rzecz Wszystkich Istot. I dodaje: „Zmiana jest potrzebna — nie możemy przecież funkcjonować w oderwaniu od środowiska naturalnego. Nikt nie neguje już wyzwań wynikających ze zmiany klimatu, staramy się wszyscy szukać rozwiązań. Dlatego świętujemy wejście w życie Nature Restoration Law[4]”.

Rozporządzenie (UE) 2024/1991 już obowiązuje. Polska ma teraz za zadanie przygotować Krajowy Plan Odbudowy Zasobów Przyrodniczych[5], który przedstawi Komisji Europejskiej w połowie 2026 roku. Plan powinien wskazać, jak nasz kraj zamierza zrealizować cele i zobowiązania określone w rozporządzeniu, aby do 2050 r. przywrócić zdegradowane ekosystemy. Musi być wdrażany etapowo, uwzględniając lokalne warunki,
z dokładnymi informacjami dotyczącymi okresu do 2032 r. oraz strategicznym przeglądem działań planowanych do 2050 r. „Powinniśmy już teraz rozpocząć prace nad tym planem, aby odpowiednie departamenty rządowe
i podmioty społeczeństwa obywatelskiego miały możliwość uczestniczenia w procesie i wniesienia swojego wkładu. Zapewnienie spójności tego planu z innymi regulacjami będzie czasochłonne, dlatego tak ważne jest wczesne rozpoczęcie przygotowań.” – dodaje Agata Szafraniuk, prawniczka z Fundacji ClientEarth Prawnicy Dla Ziemi.

Działające w Polsce organizacje pozarządowe wystosowały do rządu list[6] dotyczący finansowania procesu planowania i wdrażania Rozporządzenia o odbudowie zasobów przyrodniczych (NRL), wskazując potencjalne — średniookresowe i strategiczne źródła finansowania prac, które umożliwią merytoryczne i skuteczne przygotowanie kraju na nowe prawo oraz opracowanie i wdrożenie systemowego planu ochrony i odbudowy różnorodności biologicznej i ekosystemów, rozwój błękitno-zielonej infrastruktury czy odbetonowanie miast i rozwój zieleni miejskiej. Tym bardziej, że to właśnie Polska w styczniu 2025 obejmie prezydencję w Unii
i mogłaby zainicjować utworzenie dodatkowego funduszu w ramach wieloletniej perspektywy finansowej Multiannual Financial Framework na działania związane z pełnym wdrożeniem NRL po roku 2027.

”Jesteśmy gotowi do współpracy na każdym poziomie — od rządowego po samorządowy, lokalny” – deklarują organizacje. ”Znamy Nature Restoration Law, ponieważ poświęciliśmy temu prawu dwa lata z działań w naszych organizacjach. Chcemy naszą wiedzą wspomóc aktywności mające na celu odbudowę zasobów przyrodniczych
w Polsce” – podkreśla Marta Wiśniewska z Polskiej Zielonej Sieci.

Kontakt dla mediów:

Rafał Rykowski, Polska Zielona Sieć, tel. 664 197 608, mail rafalrykowski@zielonasiec.pl

Augustyn Mikos, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, mail augustyn@pracownia.org.pl

[1] https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2024/06/17/nature-restoration-law-council-gives-final-green-light/

[2]   https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401991#d1e1187-1-1

[3]  Commission Staff Working Document. SWD(2022) 167 final. Impact assessment accompanying the proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on nature restoration. Bruksela, 2022

[4] https://drive.google.com/file/d/1QbLgBXcnm3NK0-5LnhqhfRjjuPCoXAxZ/view?usp=sharing

[5] zob. Rozporządzenie (UE) 2024/1991, Rozdział III, art. 14 – 19 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401991#d1e1187-1-1

[6]   https://koalicja10.pl/wp-content/uploads/2024/08/Finansowanie-NRL.pdf.pdf