System Ornitho to platforma internetowa do zbierania danych o liczebności i rozmieszczeniu ptaków. Posiada szerokie możliwości techniczne, które mogą być stosowane przy wprowadzaniu obserwacji, zarządzaniu bazą i analizie danych. System Ornitho może być wykorzystywany na urządzeniach mobilnych za pomocą aplikacji NaturaList.
Dlaczego jest potrzebny?
Badania rozmieszczenia i zmian liczebności ptaków mają fundamentalne znaczenie dla ich ochrony. Wiedza o tym, jak zmienia się liczebność ptasich populacji i gdzie występują zagrożone gatunki jest konieczna, aby móc je skutecznie chronić. Zbieranie tych danych jest jednym z głównych zadań Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. Skuteczna realizacja tego zadania wymaga prowadzenia internetowej bazy danych, która umożliwiałaby użytkownikom wprowadzanie i wyszukiwanie informacji o liczebności i rozmieszczeniu obserwowanych ptaków.
Badania rozmieszczenia i monitoring trendów liczebności są zazwyczaj prowadzone jako starannie zaplanowane projekty badawcze, operujące standardowymi protokołami zbierania danych, itp. OTOP od lat z powodzeniem koordynuje program Monitoring Ptaków Polski wykonywany na zlecenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Ostatnie lata pokazują jednak, że bardzo wartościowe informacje, uzupełniające i poszerzające dane uzyskiwane w ramach planowych badań można uzyskać gromadząc i analizując duże ilości obserwacji wykonywanych przez pasjonatów nieplanowo i przygodnie. To właśnie pozwala zrobić system Ornitho.
Ptaki są codziennie obserwowane przez tysiące obserwatorów w ramach swoich przygodnych obserwacji. Od kilku lat w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech, Szwajcarii, Hiszpanii, Szwecji czy Austrii oraz w USA i Kanadzie działają portale internetowe gromadzące takie przygodne obserwacje tysięcy amatorów ornitologii. Są one przykładem tzw. citizen science, czyli stanowią źródło wartościowych danych naukowych dzięki nieodpłatnemu udziałowi tysięcy zaangażowanych i wysoko wykwalifikowanych wolontariuszy. Ogromna ilość danych gromadzonych za pośrednictwem tych systemów w połączeniu z bardzo szerokim pokryciem geograficznym pozwala na wykrycie i opis zjawisk umykających uwadze w standardowych projektach badawczych (np. szlaki migracyjne ptaków w Ameryce Północnej, wykorzystywanie wiatrów przez małe ptaki migrujące przez Amerykę Centralną i Południową).
Obserwacje ptaków
Głównym źródłem informacji są wprowadzane do bazy obserwacje przypadkowe, nie poczynione w ramach zestandaryzowanej metodyki np. dokonane w czasie zwyczajnego wyjścia w teren lub przy okazji innych czynności (np. podróży pociągiem). Przy dużej liczbie obserwacji informacje te są równie wartościowe co obserwacje zbierane z użyciem standaryzowanych, planowych technik, pozwalając uzyskać aktualny obraz sytuacji (występowanie, trendy liczebności) większej liczby gatunków niż obserwacje planowe. System przetwarza wprowadzone obserwacje udostępniając użytkownikom mapy stwierdzeń poszczególnych gatunków w określonym przedziale czasu oraz szereg innych wizualizacji danych. Poza obserwacjami przygodnymi, system pozwala również łatwo rejestrować i gromadzić dane zebrane w standaryzowany sposób. np. w ramach programów monitoringowych czy projektów atlasowych. Ornitho to uniwersalne narzędzie łatwego gromadzenia i przetwarzania danych o występowaniu wszystkich ptaków na terenie kraju.
Początek funkcjonowania Ornitho.pl
Portal ornitho.pl ruszył 6 maja 2015 roku i zastąpił krajową Awibazę. Przez pierwszy rok portal zgromadził 203 288 rekordów od 732 aktywnych obserwatorów. Ornitho wprowadził nową jakość w notowaniu obserwacji. Pozwolił użytkownikom na wprowadzanie dokładniejszych informacji o obserwowanych ptakach, np. precyzyjnych lokalizacji stwierdzeń, dodawania kryteriów lęgowości i list obserwacji. Nowością jest też możliwość notowania ptaków za pomocą urządzeń mobilnych bezpośrednio w terenie. Aktualnie około 23.8% wszystkich obserwacji jest wprowadzanych za pomocą naszej aplikacji.
Współpraca międzynarodowa
Za funkcjonowanie Ornitho odpowiada szwajcarska firma Biolovision, od której uzyskaliśmy licencję na program i która prowadzi hosting oraz codzienny backup portalu. Siłą Ornitho jest wsparcie dużych organizacji pozarządowych, które współpracują ze sobą oraz firmą Biolovision na mocy podpisanego memorandum. Utworzono regularnie spotykającą się grupę sterującą, w której każdy kraj członkowski ma jednego delegata. Na mocy podpisanego memorandum każdy kraj ma dostęp do wszystkich funkcjonalności, które już są dostępne lub które dopiero zostaną wdrożone. Ideą systemu jest bezpłatna możliwość korzystania przez wszystkie kraje członkowskie z pomysłów wdrożonych i sfinansowanych przez któregokolwiek z członków.
Partnerstwo krajowe i kontakt
Zapraszamy wszystkie organizacje i instytucje zainteresowane współpracą przy tworzeniu i prowadzeniu platformy Ornitho.pl do kontaktu z nami (ornitho@otop.org.pl).