Raport o biomasie z podmokłych siedlisk użytkowanych rolniczo

Dlaczego biomasa z podmokłych łąk i torfowisk to nie tylko odpad, ale kluczowy element ochrony przyrody i klimatu? Przedstawiamy raport „Zagospodarowanie biomasy z użytkowanych rolniczo podmokłych siedlisk przyrodniczych”, który rzuca światło na strategiczne znaczenie półnaturalnych siedlisk mokradłowych dla rolnictwa, różnorodności biologicznej i ochrony ptaków.

„Z ekstensywnie użytkowanymi półnaturalnymi łąkami podmokłymi powiązane jest unikatowe bogactwo roślin i zwierząt, w tym wiele gatunków zagrożonych i objętych ochroną prawną”

Czego się dowiesz z raportu?

Raport przedstawia znaczenie podmokłych siedlisk przyrodniczych w krajobrazie rolniczym oraz złożoność wyzwań związanych z ich ochroną i użytkowaniem. Analizuje mechanizmy wsparcia w ramach działań rolno-środowiskowo-klimatycznych w Polsce i Litwie, wskazując zarówno dobre praktyki w zakresie ekstensywnego użytkowania użytków zielonych, jak i istotne braki – zwłaszcza w kontekście zachęt do odtwarzania zdegradowanych terenów podmokłych. Omawia także problemy związane z zagospodarowaniem biomasy pochodzącej z tych siedlisk, m.in.  zmianę sposobu chowu bydła. W części poświęconej potencjalnym kierunkom zagospodarowania biomasy raport wskazuje na możliwości wykorzystania jej jako paszy, ściółki, kompostu, źródła energii (pellet, biogaz). Ważna część raportu to zagadnienia związane z paludiklturą – zrównoważonym użytkowaniem do celów rolniczych ponownie nawodnionych torfowisk. Biomasę z takich odtworzonych torfowisk można z powodzeniem wykorzystywać między innymi do produkcji naturalnych materiałów budowlanych. Raport podkreśla pilną potrzebę wdrożenia spójnych, systemowych rozwiązań, które umożliwią efektywną ochronę tych cennych ekosystemów przy jednoczesnym uwzględnieniu ich potencjału gospodarczego.

👉[pobierz raport]👈

Dlaczego wydaliśmy ten raport?

W Polsce i Litwie istnieje pilna potrzeba skuteczniejszej ochrony półnaturalnych siedlisk mokradłowych w krajobrazie rolniczym, a także ponownego nawodnienia zdegradowanych na potrzeby  rolnictwa torfowisk. Mokradła mają bowiem ogromne znaczenie nie tylko dla zachowania rzadkich gatunków ptaków, takich jak wodniczka czy rycyk, ale też dla klimatu, gospodarki wodnej i stabilności działalności rolniczej. Obecnie nie docenia się i nie wykorzystuje biomasy, która z nich pochodzi, a to znacząco ogranicza skalę ochrony. Nasz raport odpowiada na pytanie: jak uczynić z mokrej biomasy zasób, a nie przeszkodę?

Biomasa, taka jak pokos z łąk podmokłych lub trzcina, jest cennym surowcem odnawialnym. Ważne jednak, by jej pozyskanie prowadzić w sposób odpowiedzialny i wyważony. O tym, jak to zrobić, piszemy w raporcie.

fot. Wiesław Król

Dla kogo wydaliśmy ten raport?

Raport kierujemy do:

• decydentów i urzędników odpowiedzialnych za polityki rolne, środowiskowe i klimatyczne,
• rolników i zarządców gruntów, którzy gospodarują na terenach podmokłych,
• organizacji pozarządowych i instytucji wdrażających działania ochronne,
• osób zajmujących się planowaniem przestrzennym i adaptacją do zmian klimatu.

UWAGA: Użytkowanie półnaturalnych siedlisk przyrodniczych jest ważne – porzucenie koszenia prowadzi do utraty unikatowej różnorodności biologicznej, ale intensyfikacja działań, nieodpowiedni czas koszenia i brak nadzoru mogą zniszczyć siedliska i zagrozić ptakom. Kluczowe jest stosowanie zasad ekstensywnego użytkowania – odpowiednie terminy, delikatne narzędzia i umiar w skali działań.

Wspólny polsko-litewski raport „Zagospodarowanie biomasy z użytkowanych rolniczo podmokłych siedlisk przyrodniczych” to narzędzie, które pomoże znaleźć złoty środek między korzystaniem z biomasy a ochroną unikalnych siedlisk i gatunków. Zapoznanie się z nim to krok w stronę mądrej gospodarki cennymi zasobami rolniczo-przyrodniczymi.

Rekomendacje z raportu:

• Wprowadzenie wsparcia finansowego dla rolników, którzy będą odbudowywać podmokłe tereny, takie jak łąki i torfowiska (tam, gdzie to zasadne, ma pomagać przy uprawie roślin bagiennych),
• Zapewnienie stałej pomocy hodowcom zwierząt, prowadzącym wypas na naturalnych łąkach i pastwiskach,
• Zachęcanie małych i średnich gospodarstw do zakładania lokalnych, niewielkich kompostowni oraz uproszczenie przepisów, by łatwiej można było sprzedawać wytworzony kompost,
• Propagowanie wśród ogrodników-amatorów możliwości i korzyści płynących ze stosowania podłoży bez torfu,
• Stopniowe ograniczanie (aż do wprowadzenia zakazu) wydobycia torfu oraz jego używania w rolnictwie i ogrodnictwie. Zmiana torfu na kompost powstający z roślin bagiennych (ograniczenie możliwości stosowania torfu zwiększy zapotrzebowanie na taki kompost),
• Wspieranie badań nad produkcją nowych podłoży i nawozów z kompostu, które mogą zastąpić torf,
• Badania nad wykorzystaniem roślin bagiennych do produkcji materiałów budowlanych i izolacyjnych,
• Promowanie materiałów z roślin bagiennych jako ekologicznej i naturalnej alternatywy dla produktów, które mają duży negatywny wpływ na środowisko.

…

Raport został przygotowany w ramach projektu „Increasing capacities of stakeholders for agriculturally used peatland restoration in the crossborder region of Lithuania and Poland” („SavePeatLands”), finansowanego przez program Interreg VI-A Litwa–Polska i realizowanego przez Foundation for Peatland Restoration and Conservation oraz Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków.

Więcej na temat projektu przeczytasz tutaj: PODSTRONA PROJEKTU „SavePeatLands”
Strona naszego partnera z Litwy
Strona projektu Interreg VI-A Litwa-Polska