Wodniczka (Acrocephalus paludicola) to jeden z najrzadszych ptaków w Europie, a Polska odpowiada za ochronę dużej części jej światowej populacji. W 2024 r. przeprowadziliśmy szczegółowy cenzus (inwentaryzacja śpiewających samców) w całej Dolinie Biebrzy, by ocenić liczebność i stan siedlisk wodniczki.
Wodniczka, fot. Łukasz Mucha
Ile wodniczek żyje nad Biebrzą?
Podczas cenzusu naliczono 2411 śpiewających samców wodniczki. Najwyższe zagęszczenie ptaków stwierdzono na Bagnie Ławki w Basenie Dolnym Biebrzy – nawet 87 samców na 100 hektarów. Średnie zagęszczenie wodniczek na całym badanym obszarze to prawie 5 samców na 100 hektarów, ale na terenach, gdzie rzeczywiście występowały, wskaźnik ten wzrastał do 11,87 samca. Dolina Biebrzy jest kluczową ostoją tego zagrożonego gatunku i wymaga szczególnej ochrony. Analiza danych z ostatnich 30 lat pokazuje, że populacja wodniczki w Biebrzańskim Parku Narodowym pozostaje stabilna, choć odnotowano lokalne spadki liczebności. Cała Dolina Biebrzy, będąca częścią sieci Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO) Ostoja Biebrzańska, jest jedną z najważniejszych na świecie ostoi wodniczki.
Co zagraża wodniczce?
Najważniejsze czynniki, które mogą spowodować spadek liczebności wodniczek w danym siedlisku, to:
- Utrata wody – osuszanie terenu przez meliorację i zmiany klimatyczne powodują niszczenie siedlisk tych ptaków.
- Zarastanie roślinnością – krzewy i trzciny zajmują otwarte przestrzenie, przez co wodniczka traci dostępność terenów lęgowych.
- Intensywne koszenie – jeśli koszenie prowadzone jest zbyt wcześnie, niszczone są gniazda, a młode ptaki mają mniejsze szanse na przeżycie.
Jak chronić wodniczkę? Rekomendacje OTOP
Retencja wody – spowalnianie odpływu wód pomoże odbudować torfowiska.
Kontrola roślinności – usuwanie krzewów i trzcin, by przywrócić otwarte siedliska dla wodniczki.
Mądre użytkowanie – dostosowanie terminów koszenia do okresu lęgowego ptaków, by chronić ich gniazda i pisklęta.
Przyjęcie aktów prawa miejscowego regulujących ochronę przyrody w siedliskach wodniczki – PZO OSO Ostoja Biebrzańska i Planu Ochrony Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Pełne opracowanie wyników cenzusu w dwóch językach, polskim i angielskim: