Komisja Europejska staje do walki z kryzysami różnorodności biologicznej i klimatycznym

W dniu 20 maja 2020 r., Komisja Europejska opublikowała dwie długo oczekiwane strategie dotyczące przyszłości zarządzania przyrodą i produkcją żywności w Europie. Pierwsza z nich to strategia różnorodności biologicznej dotycząca ochrony zasobów przyrodniczych. Druga „Od pola do stołu” związana jest natomiast z zarządzaniem jakością oraz bezpieczeństwem żywności. Dokumenty te nakreślą główne cele polityki UE w zakresie różnorodności biologicznej i żywności na nadchodzące dziesięciolecie, a także są kluczowymi elementami Europejskiego Zielonego Ładu. Strategie te, przyjęte w szczytowym okresie pandemii COVID-19, będą również ważnym elementem unijnego planu naprawy kryzysu wywołanego koronawirusem.

Intensywne rolnictwo i rybołówstwo są jednymi z największych przyczyn utraty różnorodności biologicznej. Publikując obie strategie jednocześnie, UE uznała, że systemy produkcji żywności niszczące środowisko nie mogą dłużej być normą w Europie. Strategie wskazują, że Komisja wykorzystała także kluczowe wnioski płynące z pandemii COVID-19. Zdrowa planeta jest warunkiem wstępnym zdrowego społeczeństwa, a dokonując wyborów politycznych musimy brać pod uwagę wyniki badań naukowych.

W strategiach Komisja określiła cele dla państw Unii Europejskiej, które mogą w przyszłości zdecydowanie poprawić stan przyrody w Europie:

• zwiększenie udziału obszarów chronionej przyrody, zarówno na lądzie, jak i morzach do 30% powierzchni UE. Jedna trzecia tych obszarów będzie podlegała ścisłej ochronie, co oznacza, że na ich powierzchni nie będzie mogła odbywać się żadna działalność człowieka;
• zmniejszenie zużycia pestycydów chemicznych o 50% zarówno pod względem ilości, jak i toksyczności;
• przeznaczenie 10% powierzchni w gospodarstwach rolnych na elementy krajobrazu wspierające różnorodność biologiczną, takie jak miedze, kępy drzew i krzewów czy pasy łąk kwietnych, tak by rolnictwo było lepiej zrównoważone środowiskowo;
• zobowiązanie państw UE do przywracania na znacznych powierzchniach ekosystemów, takich jak torfowiska, tereny podmokłe (w tym odtworzenie 25 000 km swobodnie płynących rzek), lasy i ekosystemy morskie, które są kluczowe dla zachowania różnorodności biologicznej i łagodzenia zmian klimatu, a także ułatwiają dostosowanie się do tych zmian;
• zminimalizowanie praktyk związanych ze spalaniem biomasy (np. drzew) w celu wytworzenia energii.

Rusałka pokrzywnik, fot. F. Hayatli

Co szczególnie ważne, Komisja przedstawiła szereg kroków służących reformie destrukcyjnych praktyk rolniczych w Europie. Obie strategie odegrają decydującą rolę w reformie wspólnej polityki rolnej Europy (WPR), której budżet to prawie 60 miliardów euro w samym tylko 2020 roku.
Dzięki tym strategiom UE może stać się światowym liderem w walce z kryzysami klimatycznym i różnorodności biologicznej. Przewiduje się bowiem, że, jeśli nie podjęte zostaną zdecydowane kroki, w skali globu wyginąć może nawet milion gatunków. Dodatkowo, jeśli globalne ocieplenie przekroczy 1,5 ° C, zagrożone będzie samo przetrwanie ludzkości. Te dwie strategie mogą faktycznie zmienić trajektorię naszych kryzysów planetarnych. Teraz kluczowe jest poparcie założeń strategii przez członków Wspólnoty, ponieważ bez 27 państw członkowskich, które poprą zapisy strategii i je wdrożą, niewiele się uda.

Ariel Brunner, główny specjalista ds. Polityki BirdLife Europe, komentując publikacje strategii, powiedział:

„Komisja Europejska przedstawiła dziś, czym powinna być nowa norma, której desperacko potrzebuje nasza planeta. Pokazała, że nie tylko wysłuchała głosów naukowców, ale działa w oparciu o to, o czym oni mówią już od bardzo dawna. Propozycje będzie można jednak ocenić dopiero, jak zostaną wdrożone rzeczywiste działania. Ponieważ, aby doprowadzić do prawdziwej zmiany, przywódcy krajów UE muszą poprzeć zapisy strategii i wyprowadzić społeczeństwo z obecnych, zagrażających naszemu istnieniu kryzysów – klimatycznego i różnorodności biologicznej.”

Źródła informacji:
Initial analysis of EU Biodiversity and Farm to Fork Strategies (plik PDF w j. angielskim)
Europejska strategia różnorodności biologicznej (PL)
Europejska strategia “Od pola do stołu”: wersja skrócona (PL);  pełny tekst (EN)
The IPBES Global Assessment Report on Biodiversity and Ecosystem Services (EN)

Informacja zrealizowana w ramach projektu „Rozwój instytucjonalny Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków” finansowanego przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018–2030.