Obszary zagrożone budową drogi wodnej E40 | Ptasi tydzień z OTOP

Temat planowanej drogi wodnej E40 już nie pierwszy raz pojawia się w naszych wpisach. Powód jest prosty – Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, a zarazem członek Koalicji Ratujmy Rzeki i partner BirdLife International, stanowczo sprzeciwia się powstaniu tej inwestycji, która bezpowrotnie zniszczy wiele ptasich siedlisk. W tym tygodniu przybliżymy Wam obszary, które są objęte ochroną wraz z całym bogactwem flory i fauny – bezpośrednio zagrożonej przez E40. Zapraszamy na podróż wzdłuż szlaku, który mamy nadzieję – nigdy nie powstanie.

 

Przypomnijmy, czym jest droga wodna E40 i co oznacza jej budowa?

Międzynarodowa droga wodna E40 to planowana inwestycja żeglugowa łącząca Bałtyk z Morzem Czarnym. To przedsięwzięcie o ogromnym obszarze oddziaływania i w sposób destrukcyjny wpływające na złożone ekosystemy rzeczne i mokradłowe, przez które będzie przebiegać. Wisła, Wieprz, Bug, Tyśmienica, a także Pina, Prypeć i Dniepr poza granicami Polski, mogą zostać nieodwracalnie zniszczone. Droga wodna oznacza pogłębianie koryt i prostowanie rzek, regulację brzegów, budowę stopni wodnych, śluz, przepompowni i innej skomplikowanej i kosztownej infrastruktury hydrotechnicznej. Oznacza przekształcenie rzek na swojej trasie w szlaki żeglowne, a częściowo też wykopanie zupełnie nowych kanałów. W Polsce kanały w zależności od wariantu przebiegu drogi wodnej miałyby do 200 km długości. Zdaniem naukowców tylko Wisła i Bug mają wystarczająco duże zasoby wodne, żeby można było użyć ich na potrzeby eksploatacji E40. Zasoby pozostałych rzek (m.in. Wieprza czy Tyśmienicy), gdyby zdecydowano o wykorzystaniu ich na jakiekolwiek cele związane z eksploatacją E40, byłyby zagrożone w stopniu krytycznym.

Ptaki a droga wodna E40

Droga wodna E40 to bardzo silna ingerencja w doliny rzeczne. To utrata siedlisk lęgowych ptaków, w tym np. zagrożonej wyginięciem wodniczki – najrzadszego wędrownego ptaka śpiewającego w Europie. Droga E40 przebiegać ma bowiem przez terytorium Polski, Białorusi i Ukrainy (czyli 3 z 4 krajów, w których wodniczka występuje najliczniej), przecinając serce poleskich bagien – głównej ostoi tego ptaka. To także tworzenie barier nie do przebycia dla ryb i ssaków. To zwiększenie ryzyka powodziowego i wzrost częstotliwości dotkliwych susz, co oznacza ogromne straty w uprawach i hodowli, a tym samym obniżenie dochodowości gospodarstw rolnych w rejonie. To degradacja wielu obszarów chronionych.

Piaszczyste łachy i mielizny na Wiśle, czy meandry Wieprza są pierwszymi elementami, które mogą zniknąć z krajobrazu. A siedliska te są niezwykle cenne i kluczowe dla populacji krajowych rybitw, mew oraz pozostałych ptaków siewkowych. Żeby uświadomić sobie skalę zależności populacji tych ptaków od obszarów, jakie ulegną zniszczeniu przez budowę drogi wodnej E40, wystarczy spojrzeć na statystyki. Odsetek populacji krajowej ptaków z obszarów Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły i Dolina Środkowej Wisły wynosi:

• rybitwa czubata – 100%  populacji krajowej,
• rybitwa białoczelna –  ok. 70% populacji krajowej,
• rybitwa rzeczna –  ok. 50% populacji krajowej,
• sieweczka obrożna – ok. 40% populacji krajowej,
• mewa siwa – ok. 30% populacji krajowej,
• brodziec piskliwy – prawie 20 % populacji krajowej,
• śmieszka –  ponad 10% populacji krajowej.

Obszary chronione a droga wodna E40

Na planowanym odcinku drogi wodnej E40 biegnącej Wisłą zagrożenie dotyczy dziesięciu obszarów Natura 2000 (trzech obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz siedmiu specjalnych  obszarów ochrony siedlisk (SOO)), dziewiętnastu istniejących rezerwatów przyrody i sześciu planowanych. Ponadto, biorąc pod uwagę międzynarodowy charakter projektu i jego oddziaływania na środowisko, nie można zapominać o wpływie inwestycji na ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym. Te miejsca to ostoje IBA (Important Bird Areas), wyznaczane na całym świecie podstawie ścisłych kryteriów stworzonych przez federację BirdLife International. Na terenie Polski droga wodna E40 przebiega w całości przez siedem następujących ostoi ptaków IBA:

• PL 027 Ujście Wisły
• PL 028 Dolina Dolnej Wisły
• PL 083 Dolina Środkowej Wisły
• PL 057 Dolina Dolnego Bugu
• PL 104  Dolina Środkowego Bugu
• PL 098 Dolina Tyśmienicy
  

 

Co jeszcze oznacza budowa drogi wodnej E40?

Degradacja przyrody to katastrofa, a skala przedsięwzięcia, jakim jest planowana droga wodna E40, jest gigantyczna. Sam tylko stopień wodny w Siarzewie, który jest jednym z elementów przestarzałego pomysłu to koszt ok. 1 miliarda euro. Droga wodna oznacza także konieczność przebudowy i podnoszenia obecnie istniejących już mostów, co może na długie miesiące przerwać transport kolejowy w kierunku wschód-zachód. Szczególnie dotyczy to mostów kolejowych i kolejowo-drogowych w Bydgoszczy, Grudziądzu, a najpewniej także Malborku, Toruniu i w Tczewie.

Droga wodna E40 to katastrofa ekologiczna za nasze, publiczne pieniądze.

 

Co możesz zrobić, by powstrzymać budowę drogi wodnej E40?

• Podpisz PETYCJĘ i ocal największe, nietknięte dzikie tereny podmokłe kontynentu europejskiego.
• Zapytaj swojego posła lub posłankę, czy ma zamiar interweniować w sprawie drogi wodnej E40.
• Zainteresuj tematem lokalnego dziennikarza lub dziennikarkę – lokalna społeczność może nie mieć świadomości zagrożeń związanych z tą inwestycją.
• Wesprzyj działania profesjonalnych organizacji pożytku publicznego zajmujących się tematem drogi wodnej E40, takich jak OTOP, czy innych organizacji skupionych w Koalicji Ratujmy Rzeki.

Posty z #PtasiTydzieńOTOP | Obszary zagrożone budową drogi wodnej E40:

Dzień 1 – o planowanej drodze wodnej E40

Dzień 2 – Dolina Dolnego Bugu

Dzień 3 – Dolina Dolnego Wieprza

Dzień 4 – Dolina Środkowej Wisły

Dzień 5 – Inicjatywy lokalne na rzecz ochrony rzek

Dzień 6 – Dolina Dolnej Wisły

Dzień 7 – Ujście Wisły

 

Tekst: Jakub Orłowski

Redakcja: Fatima Hayatli

Zdjęcia: archiwum konkursu fotograficznego „Temat Rzeka”

Opublikowano: 08.11.2021

Aktualizacja: 16.11.2021

Źródła:

Polesie zagrożone. Jak nowa droga wodna może zniszczyć środowisko naturalne Polesia

E40 waterway would lead to droughts, and destroy rivers and wildlife in Poland

Kanał żeglugowy wzdłuż Bugu? Zdaniem naukowców zabraknie wody (artykuł na stronie otop.org.pl)

Żegluga czy kolej? Perspektywy rozwoju zrównoważonego transportu w Polsce do 2050 roku. Raport Fundacji WWF Polska.

RAPORT „Analiza niektórych możliwych oddziaływań potencjalnej budowy międzynarodowej drogi wodnej E40 w Polsce na uwarunkowania hydrologiczne i środowiskowe pobliskich rzek i mokradeł dla odcinka pomiędzy granicą polsko-białoruską a rzeką Wisłą” Mateusz Grygoruk, Ewa Jabłońska, Paweł Osuch, Paweł Trandziuk.

STRESZCZENIE RAPORTU „Analiza niektórych możliwych oddziaływań potencjalnej budowy międzynarodowej drogi wodnej E40 w Polsce na uwarunkowania hydrologiczne i środowiskowe pobliskich rzek i mokradeł dla odcinka pomiędzy granicą polsko-białoruską a rzeką Wisłą” Mateusz Grygoruk, Ewa Jabłońska, Paweł Osuch, Paweł Trandziuk.

Zagrożenia dla przyrody (artykuł na stronie drogawodnae40.pl)

Spis ostoi IBA w Polsce