Raport o stanie ptaków świata 2022 | BirdLife

Najnowszy Raport o stanie ptaków świata ukazuje bardzo niepokojący obraz przyszłości ptaków, a tym samym całego życia na Ziemi. Stwierdzono, że prawie połowa wszystkich gatunków ptaków zmniejsza swoją liczebność. Jeden na osiem gatunków ptaków jest obecnie zagrożony wyginięciem¹.

Publikowany co cztery lata przez BirdLife International raport podsumowuje to, co ptaki mówią nam o stanie przyrody, presji na nią, oraz istniejących i potrzebnych rozwiązaniach². Z raportu wynika, iż jednym z najważniejszych koniecznych działań jest skuteczna ochrona, działania strażnicze i zarządzanie najbardziej krytycznymi miejscami dla ptaków i różnorodności biologicznej.

Obecnie prawie połowa gatunków ptaków na świecie wykazuje tendencję spadkową, a zaledwie 6% wzrasta. Chociaż dane, dotyczące długoterminowych trendów w populacjach ptaków, są najpełniejsze w przypadku Europy i Ameryki Północnej, istnieje coraz więcej dowodów na to, że spadek liczebności występuje na całym świecie – od gatunków leśnych i mokradłowych w Japonii po ptaki szponiaste w Kenii³.

Oprócz wykazania dramatycznych spadków populacji ptaków na świecie, Raport o stanie ptaków świata 2022 wyszczególnia również, co jest przyczyną tych strat:

• Ekspansja i intensyfikacja rolnictwa jest największym zagrożeniem dla ptaków na świecie, dotykając 73% wszystkich zagrożonych gatunków.
• Zwiększona mechanizacja rolnictwa, stosowanie agrochemikaliów i przekształcanie terenów trawiastych w pola uprawne spowodowały, że od 1980 roku liczebność ptaków krajobrazu rolniczego w Europie zmniejszyła się o 57%.
• W Etiopii utrata siedlisk trawiastych na rzecz pól uprawnych od 2007 r. spowodowała 80-procentowy spadek liczebności pazurczaka samotnego Heteromirafra archeri –endemicznego gatunku, nie występującego nigdzie indziej na Ziemi.
• Niezrównoważony wyrąb lasów i gospodarka leśna również są istotnymi problemami, a utrata ponad 7 milionów hektarów lasów każdego roku wpływa negatywnie na połowę populacji wszystkich zagrożonych gatunków ptaków.
• Zmiany klimatyczne stanowią znaczne zagrożenie i już teraz wykazują destrukcyjny wpływ na światowe populacje ptaków. Kryzys klimatyczny ma obecnie wpływ na 34% zagrożonych gatunków, a przewiduje się, że dalsze zmiany klimatu szybko dotkną kolejne gatunki.

Spotkanie Konwencji o różnorodności biologicznej (CBD COP 15), które odbędzie się jeszcze w tym roku, będzie kluczowym momentem dla ptaków i całej przyrody. Wtedy to rządy zbierają się, aby sfinalizować i przyjąć Globalne Ramy Różnorodności Biologicznej.

Raport o stanie ptaków świata 2022 nakreśla również rozwiązania potrzebne do zahamowania kryzysu różnorodności biologicznej. Wiele z nich jest już wprowadzanych na całym świecie. Kluczowe znaczenie ma zabezpieczenie i ochrona miejsc ważnych dla przyrody, odbudowa zniszczonych ekosystemów oraz zwalczanie kluczowych zagrożeń dla ptaków i różnorodności biologicznej.

Jednym z najpilniejszych działań jest skuteczna ochrona, zabezpieczenie i zarządzanie najważniejszymi miejscami ochrony ptaków i różnorodności biologicznej – Ostojami Ptaków IBA (Important Bird Area), z których ponad 13 600 zostało rozpoznanych przez BirdLife International. Obszary IBA stanowią rdzeń szerszej sieci kluczowych obszarów ochrony różnorodności biologicznej i są coraz częściej wykorzystywane do wyznaczania obszarów chronionych prawem. Będą one szczególnie ważne dla zapewnienia, że wysiłki zmierzające do rozszerzenia obszarów chronionych w celu objęcia nimi 30% powierzchni lądów i mórz, są ukierunkowane na najważniejsze miejsca.

Pomimo dramatycznego stanu świata przyrody, ptaki dają nam także powody do nadziei. Pokazują, że dzięki skutecznym działaniom można uratować poszczególne gatunki, a przyroda może się odbudować. Od 2013 roku 726 globalnie zagrożonych gatunków ptaków skorzystało bezpośrednio z działań Partnerstwa BirdLife, a ponad 450 Ostoi Ptaków IBA zostało wyznaczonych jako obszary chronione prawem – dzięki wysiłkom rzeczniczym Partnerów BirdLife.⁴

1. Z najnowszych światowych ocen Czerwonej Listy IUCN dla ptaków wynika, że 1 409 gatunków uważa się za zagrożone: 755 jest wymienionych jako narażone, 423 jako zagrożone, a 231 jako krytycznie zagrożone. Stanowi to 12,8% wszystkich istniejących gatunków ptaków, czyli nieco ponad jeden na osiem.
2. Raport stanie ptaków świata opiera się na analizach ocen BirdLife, dotyczących ryzyka wyginięcia ponad 11 000 gatunków ptaków, danych BirdLife dotyczących ponad 13 600 Ostoi Ptaków IBA, obszernym przeglądzie literatury naukowej, opublikowanej od ostatniego raportu w 2018 r. oraz informacjach od 119 krajowych organizacji ochrony przyrody z całego świata, które tworzą Międzynarodowe Partnerstwo BirdLife.
3. W Japonii gatunki leśne zmniejszyły się o 94%, a gatunki mokradłowe o 88% od 1850 roku (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35611536/). W Kenii gatunki ptaków szponiastych zmniejszyły się o 70% w latach 1970-2020 (https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0006320721004134).
4. Ostatnie przykłady obejmują wyznaczenie w październiku 2021 roku North Atlantic Current and Evlanov Sea-basin (NACES) jako Morskiego Obszaru Chronionego (MPA). Obejmuje on obszar wielkości Francji i służy około pięciu milionom ptaków morskich z 21 różnych gatunków. Jest to pierwszy MPA na otwartym morzu, zidentyfikowany na podstawie danych śledzących (trackingowych). Laguna Mar Chiquita, IBA w Argentynie, będąca ostoją dla ponad pół miliona wędrownych ptaków wodnych, w tym flaminga andyjskiego Phoenicoparrus andinus (Vulnerable), w 2022 roku stała się Parkiem Narodowym Ansenuza w 2022 roku, dzięki szeroko zakrojonej pracy Aves Argentinas (BirdLife Partner).

Finansowanie:
Opracowanie Raportu o stanie ptaków świata 2022 zostało hojnie wsparte przez Aage V Jensen Charity Foundation.