Rzeka nie jest rzeczą! – spotkanie inauguracyjne w Hajnówce | Leśna

W czwartek, 16 lutego 2023 roku, w Hajnówce odbyło się spotkanie inaugurujące projekt “Rzeka nie jest rzeką!”. To pierwsze z cyklu zaplanowanych spotkań w tej lokalizacji. Projekt jest równolegle prowadzony nad czterema różnymi rzekami. Leśna została wybrana jako jedna z bohaterek projektu.

Gościem spotkania był hydrolog – profesor Mateusz Grygoruk ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, który przedstawił sytuację hydrologiczną rejonu Puszczy Białowieskiej oraz omówił prognozowane zagrożenie suszą tego regionu w kontekście zmian klimatycznych. Przybliżył też powód, dla którego właśnie Leśna została wybrana do projektu:

Rzeka Leśna jest niesamowita bo jest wszystkim. Płynie przez wieś, miasto, las, krajobraz rolniczy, obszar chroniony jest typowym podlaskim tyglem. – Ponadto ulega trendom jakie można obserwować na innych rzekach regionu. – Czasami wylewa, jednak coraz krócej, coraz mniej w innych okresach roku. Często jest mało wody, bywają też problemy z jej jakością. Wynikają one nie tylko z zanieczyszczeń pochodzących z miasta ale przede wszystkim z terenów rolniczych z których duża część nawozów, zarówno naturalnych jaki i sztucznych, trafia do tej rzeki. Powinny one ulegać naturalnemu oczyszczaniu w bagiennych strefach buforowych. Powiedziałbym, że jest to jedna z najciekawszych rzek naszego województwa.

fot. Alicja Pawelec

Doktor Alicja Pawelec przybliżyła główne założenia projektu i przedstawiła plan działań. Ma on obejmować m.in. badania antropologiczne, wyjścia terenowe nad rzekę, w tym co najmniej jedno związane z obchodzeniem świąt związanych z rzekami np. w trakcie Światowego Dnia Wody. Jednak nadrzędnym celem jest dostrzeżenie wartości rzeki Leśnej oraz zmiana jej postrzegania.

Chcemy sprawdzić, czy rzeka leśna może być postrzegana jako dziedzictwo kulturowo- przyrodnicze dla ludzi. Chcemy pokazać,że dziedzictwem jest nie tylko Wawel czy Zamek Królewski w Warszawie. Dziedzictwo może być też kulturowo-przyrodnicze. Jesteśmy w Puszczy Białowieskiej – obiekcie światowego dziedzictwa UNESCO, i chcemy sprawdzić czy również rzeka Leśna może być postrzegana jako dziedzictwo lokalnych społeczności. – mówi doktor Alicja Pawelec. Te działania mają również zwrócić uwagę na szczególną wartość rzeki Leśnej, jaką ma ona dla okolicznych mieszkańców. – Z jednej strony chcemy mówić o aspektach przyrodniczych, o wartościach przyrodniczych, o istotności rzek np. w obiegu wody, ale z drugiej strony będziemy bardzo intensywnie szukać połączenia ludzi z rzeką. To, co rzeka ludziom daje, co ludzie dają rzece, jakie wspomnienia, jakie relacje ludzie z rzeką mają na co dzień. – doprecyzowuje Marek Elas prezentujący potrzebę działań w ramach projektu.

Ponadto, w ramach projektu, ma zostać przeprowadzona praca tandemowa eksperta z Koalicji Ratujmy Rzeki z przedstawicielami mieszkańców mająca na celu wypracowanie możliwych scenariuszy rozwiązania spornych kwestii dotyczących rzeki Leśnej. Na podstawie tej pracy zostanie opracowane studium przypadku, które będzie bazą do przedstawienia rekomendacji dla samorządów lokalnych w zakresie ochrony środowiska.
W ramach działań zaplanowanych w projekcie zostaną przeprowadzone badania, metodą bioblitz, której założenia przybliżył Marek Elas:

– Metoda bioblitz jest metodą, w której eksperci razem z uczestnikami prowadzą badania, czyli jest to połączenie badań naukowych z edukacją. Będziemy także prowadzić badania typowo antropologiczne czyli wywiady, rozmowy z ludźmi, aby zadawać pytania gdzie ta rzeka jest w świadomości. Czy ludzie mają tę rzekę w sercu?

fot. Alicja Pawelec

W spotkaniu inauguracyjnym wzięło udział ponad 30 osób. Na koniec wywiązała się ciekawa i merytoryczna dyskusja o problemach regionu z wodą. Zwracano uwagę na powtarzające się okresy suszy oraz to, jak ważna jest dostępność zasobów wody dla mieszkańców.

Projekt finansowany jest przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.

Patronat nad projektem objęła Koalicja Ratujmy Rzeki.

Tekst: Iga Słomkiewicz-Szewczuk
Wypowiedzi na podstawie wywiadu dla TV Podlasie.