Ochrona przyrody a ponowne nawadnianie osuszonych torfowisk – ekspertyza

Nowy mechanizm wsparcia dla rolników w retencji wody na torfowiskach – rekomendacje z ekspertyzy

W ramach dwóch projektów realizowanych przez OTOP powstała szczegółowa ekspertyza analizująca aspekty przyrodnicze i środowiskowe a także prawne i proceduralne, związane z odbudową i ponownym nawodnieniem osuszonych torfowisk, oraz roli jaką w tym procesie mogą odegrać rolnicy. Jej autorem jest dr Michał Korniluk, biolog specjalizujący się w ekologii i ochronie ptaków siewkowych zasiedlających wilgotne łąki i ekosystemy bagienne. Od lat zajmuje się badaniami terenowymi, planowaniem ochrony czynnej i odbudową półnaturalnych siedlisk zależnych od ekstensywnego użytkowania rolniczego.

Ochrona przyrody w półnaturalnych ekosystemach zależnych od ekstensywnego użytkowania rolniczego a ponowne nawadnianie osuszonych torfowisk to opracowanie, które stanowi bardzo ważny głos w dyskusji o przyszłości krajobrazu rolniczego w Polsce i konieczności odbudowy naturalnych funkcji torfowisk.

👉 POBIERZ EKSPERTYZĘ 👈

Najważniejsze wnioski z analizy wskazują, że obecne mechanizmy WPR są zbyt złożone i niedostatecznie motywują rolników do działań zwiększających retencję. Mimo istnienia ekoschematu „Retencjonowanie wody na TUZ”, jego efekt środowiskowy jest ograniczony, a dopłaty dotyczą raczej rekompensaty za przypadkowe podtopienia niż realnych działań na rzecz zatrzymania wody w krajobrazie.

Jak można temu przeciwdziałać?

Ekspertyza przedstawia konkretną propozycję nowej interwencji rolno-środowiskowo-klimatycznej, opartej na płatnościach za rezultat, która ma być prosta, przejrzysta i możliwa do wdrożenia na szeroką skalę.

Wprowadzenie postulowanego systemu wsparcia byłoby korzystne zarówno dla środowiska, jak i dla samych gospodarstw, szczególnie w obszarach o znacznej presji suszy.

Dlaczego to ważne?

Ekspertyza podkreśla, że poprawa uwilgotnienia torfowisk może zwiększyć odporność rolnictwa na suszę, ograniczyć emisję gazów cieplarnianych oraz poprawić warunki siedliskowe wielu gatunków ptaków i zapylaczy. Wskazuje, że ekstensywnie użytkowane łąki i torfowiska są jednymi z kluczowych ekosystemów dla różnorodności biologicznej regionu.

Najważniejsze wnioski z ekspertyzy

1. Obecny system WPR nie prowadzi do realnego zwiększania retencji na torfowiskach.
2. Zmeliorowane torfowiska tracą zdolność do magazynowania wody, a tempo ich degradacji rośnie.
3. Utrzymywanie wyższego i stabilniejszego poziomu wody sprzyja półnaturalnym ekosystemom oraz bioróżnorodności.
4. Odtworzenie warunków wodnych jest możliwe przede wszystkim poprzez działania lokalne i punktowe.
5. Obowiązujące prawo i praktyki zarządzania melioracją często pogłębiają odwodnienie torfowisk.
6. Odtwarzanie torfowisk wymaga lepszego zrozumienia hydrologii i współpracy ekspertów z rolnikami.

………..

Ekspertyza składa się z dwóch części. Każda z nich powstała w ramach odrębnego projektu realizowanego przez OTOP.

Projekt SavePeatLands ma na celu zwiększanie kompetencji instytucji i organizacji w Polsce i na Litwie w zakresie odbudowy torfowisk. Pierwsza część ekspertyzy dotycząca aspektów przyrodniczych i środowiskowych jest wynikiem tej współpracy — przez niemal rok partnerzy analizowali wspólne wyzwania, wymieniali doświadczenia i opracowywali praktyczne narzędzia, które mogłyby nie tylko zostać wdrożone po obu stronach granicy, ale też mieć wpływ na na poprawę sytuacji rolników i osiągnięcie celów klimatycznych całej Unii Europejskiej

STRONA PROJEKTU: https://otop.org.pl/naszeprojekty/chronimy/odbudowa-torfowisk-rolniczych-interreg/
STRONA PROGRAMU: https://lietuva-polska.eu/

Projekt “Rozwiązania oparte na przyrodzie w przywracaniu otwartych terenów podmokłych dla wsparcia różnorodności biologicznej, poprawy jakości wody i łagodzenia skutków zmian klimatu” ma na celu wymianę doświadczeń w zakresie ochrony i odtwarzania otwartych terenów podmokłych (w tym torfowisk) pomiędzy partnerami z trzech krajów – Polski, Finlandii i Ukrainy. W jego ramach powstała druga część ekspertyzy dotycząca aspektów prawnych i proceduralnych.

STRONA PROJEKTU: https://otop.org.pl/naszeprojekty/chronimy/przywracanie-terenow-podmoklych/