Wprowadzenie

Przepisy Konwencji z Aarhus regulują udział społeczeństwa:

• w podejmowaniu decyzji dotyczących konkretnych przedsięwzięć wymienionychą w załączniku I Konwencji – art. 6,
• w podejmowaniu decyzji dotyczących konkretnych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko niewymienionych w tym załączniku, co do których państwo-strona zdecydowało o stosowaniu Konwencji – art. 6 Konwencji,
• w odniesieniu do planów, programów i wytycznych polityki mających znaczenie dla środowiska (Konwencja nie zawiera katalogu takich planów, programów i wytycznych) – art. 7.

Na gruncie prawa polskiego, przepisy Konwencji z Aarhus mają zastosowanie w stosunku do:

• przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (wskazanych w art. 71 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko20 – tzw. przedsięwzięcia z I i II grupy) oraz
• dokumentów wymienionych w art. 46 pkt 1-3 U.O.O.Ś. Są to m. in.:
  • studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,
  • plany zagospodarowania przestrzennego,
  • plany z dziedziny przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, wyznaczające ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
  • plany, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000, ale które nie wyznaczają ram dla późniejszej realizacji przedsięwzięć z I lub II grupy.

Konwencji z Aarhus nie stosuje się natomiast do przedsięwzięć z tzw. grupy III – przedsięwzięć niebędących przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko, ale które mogą znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000.

W stosunku do wszystkich wyżej wymienionych przedsięwzięć i planów (zarówno do tych, do których stosuje się Konwencję z Aarhus, jak i do tych, do których się jej nie stosuje) zastosowanie ma art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej – oczywiście w przypadku, gdy te plany lub przedsięwzięcia mogą w istotny sposób oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie są bezpośrednio związane lub konieczne do zarządzania obszarem. Powołany przepis zawiera także normę nakazującą uzyskanie opinii społeczeństwa przed udzieleniem zgody na realizację takiego planu lub przedsięwzięcia.

W związku z powyższym, z jednoczesnym naruszeniem Konwencji z Aarhus i Dyrektywy Siedliskowej mamy do czynienia w przypadku, gdy naruszenie to nastąpiło w procesie:

• wydawania decyzji o pozwoleniu na podjęcie przedsięwzięcia mogącego w istotny sposób oddziaływać na obszar Natura 2000, które jest jednocześnie przedsięwzięciem mogącym znacząco oddziaływać na środowisko albo
• przygotowania planu mogącego w istotny sposób oddziaływać na obszar Natura 2000.

W tych wypadkach możliwe jest skorzystanie z przewidzianej w Konwencji z Aarhus instytucji przedstawianego przez społeczeństwo powiadomienia o naruszeniu Konwencji w sprawach z zakresu udziału społecznego w postępowaniu oraz dostępu zainteresowanej społeczności do wymiaru sprawiedliwości. Jest ono jednym z trzech rodzajów wniosków uruchamiających mechanizmy egzekwowania Konwencji z Aarhus.