Kompensacja przyrodnicza
– działania mające na celu wyrównanie przewidywanych szkód i zmian w środowisku, które mogą zostać spowodowane przez realizację planu, programu lub przedsięwzięcia. Działania kompensacyjne należy odróżnić od działań zapobiegawczych (zmierzających do uniknięcia niekorzystnych wpływów) i naprawczych (służących ograniczeniu lub eliminacji negatywnych skutków, które wystąpiły).
Kompensacja przyrodnicza jest wyrównaniem szkód i zmian, co oznacza, że może polegać na zastąpieniu określonych cennych elementów środowiska (np. siedlisk) innymi, w innym miejscu. Kompensacja nie jest restytucją (odtworzeniem) siedliska lub populacji, gdyż ich zniszczenie jest zdarzeniem nieodwracalnym. Kompensacja może mieć co najwyżej charakter zbliżony do restytucji, jeżeli będzie polegała na odtworzeniu podobnego siedliska lub populacji tego samego gatunku w innym miejscu. Kompensacja stanowi zwykle kompleks różnorodnych działań, między innymi takich jak: roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywację gleby, zalesianie, zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi przyrodniczej lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie, wzmocnienie populacji gatunku na danym terenie, odtworzenie biotopu, reintrodukcja gatunku. Kompensacja nie może mieć pierwszeństwa przed działaniami zapobiegawczymi – zasadą jest uniknięcie szkód i zmian, a nie ich wyrównanie.
Kompensację bierze się pod uwagę w ocenie habitatowej wówczas, kiedy ustalono, że mimo znaczącego negatywnego wpływu na cele ochrony obszaru Natura 2000 i jego integralność plan (program) lub przedsięwzięcie muszą zostać zrealizowane, ze względu na brak rozwiązań alternatywnych i istniejącą równocześnie bezwzględną potrzebę ich realizacji, uzasadnioną koniecznymi wymogami nadrzędnego interesu publicznego. Możliwość wykonania kompensacji adekwatnej (wyrównującej co do wartości przyrodniczej) do założonych zmian/zniszczeń, a przede wszystkim – zapewniającej spójność sieci obszarów Natura 2000 jest jednym z bezwzględnych warunków, które muszą być spełnione, aby zostało wydane zezwolenie na realizację planu (programu) przedsięwzięcia, w stosunku do których ocena habitatowa wykazała możliwość znaczącego negatywnego wpływu na cele ochrony obszaru Natura 2000 i jego integralność.
Kompensacja musi być wykonana przed rozpoczęciem realizacji planu (programu) lub przedsięwzięcia, który spowoduje znaczące negatywne oddziaływanie na cele ochrony obszaru Natura 2000 lub jego integralność.