Droździk – północny kuzyn naszych drozdów
Magdalena Zadrąg
wolontariuszka OTOP
Należy do rodziny drozdowatych (Turdidae), spokrewniony jest z licznie u nas występującymi kwiczołami, śpiewakami i kosami. W Polsce gniazduje tylko kilkadziesiąt par, głównie na północnym wschodzie kraju, znacznie częściej można go obserwować w czasie migracji i zimowania. Warto przeglądać stada zimujących drozdów i nasłuchiwać jego charakterystycznego głosu.
Droździk (Turdus iliacus) jest niewielkim drozdem o długości ciała ok. 19–23 cm, zatem znacznie mniejszym od paszkota (Turdus viscivorus), kosa (Turdus merula) i kwiczoła (Turdus pilaris), a także nieznacznie mniejszym od śpiewaka (Turdus philomelos).
Wierzch ciała droździka jest ciemniejszy w porównaniu ze spokrewnionymi gatunkami, wyróżniają go także wyraźne śmietankowobiałe brew i wąs. Charakterystyczne są też rdzawoczerwone boki ciała (widoczne zarówno u ptaka siedzącego, jak i w locie) oraz pokrywy podskrzydłowe tego samego koloru, co jednak możemy zobaczyć tylko w locie. Samiec i samica wyglądają tak samo. Młode ptaki są podobne do dorosłych, mają jednak jaśniejsze ubarwienie boków ciała, a także mniej jednolicie ubarwiony grzbiet.
Zasięg występowania
Droździk zamieszkuje lasy iglaste i brzeziny strefy borealnej w północnej Europie oraz Azji. Wyróżnia się dwa podgatunki. Podgatunek nominatywny Turdus iliacus iliacus występuje od Skandynawii na wschód, przez Syberię, aż po Kamczatkę. Natomiast podgatunek Turdus iliacus coburni występuje na Islandii oraz Wyspach Owczych. Oba podgatunki zimują w Europie Zachodniej i na wybrzeżu Morza Śródziemnego, a podgatunek nominatywny dodatkowo zimuje w okolicach Morza Czarnego oraz Kaspijskiego. W Polsce zimuje podgatunek nominatywny, najczęściej można go spotkać ze stadami innych drozdówGlobalną populację droździka szacuje się w szerokim zakresie na 98–151 milionów osobników. Dokładne dane nie są dostępne, przede wszystkim ze względu na brak informacji o stanie populacji w azjatyckiej części Rosji. Do niedawna Czerwona księga gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) uznawała droździka za gatunek najmniejszej troski (LC, least concern). Jednak w roku 2015, ze względu na spadek liczebności populacji, zmieniono klasyfikację i obecnie droździk jest uznawany za gatunek bliski zagrożenia (NT, near threathened). Przez ostatnich 15 lat populacja droździka zmniejszyła liczebność o ok. 30 proc.
Droździki w Polsce
W Polsce przebiega południowa granica zasięgu lęgowego droździka. Regularne lęgi zdarzają się na północnym wschodzie kraju – przede wszystkim w Puszczy Białowieskiej oraz na Bagnach Biebrzańskich. Gniazda zakładane są najczęściej na skrajach podmokłych lasów – łęgów oraz olsów. Na podstawie danych zebranych w latach 2004–2012 populację lęgową droździka w Polsce oszacowano na 50–150 osobników.
Droździki można spotkać w Polsce w czasie migracji. Na wiosnę droździki wędrują przez Polskę od marca do maja, a na jesieni od września do listopada. Część droździków zimuje także w naszym kraju.
Gniazdowanie
Droździki gniazdują na obrzeżach lasów, często w okolicach dolin rzecznych i innych terenów podmokłych. Na obszarach o optymalnych warunkach tworzą luźne kolonie, podobnie do kwiczołów.
Gniazdo droździka jest podobne do gniazd innych drozdów – jest to czarka, często wylepiana od środka mułem i błotem. Zewnętrzna warstwa gniazda zbudowana jest z trawy, włosia końskiego, liści roślin oraz kory brzozowej. Gniazdo zakładane jest dość nisko – czasem nawet na wysokości ok. 1,5 m.
Samica droździka składa 5–6 jaj, które wysiadywane są przez oboje rodziców przez 10–14 dni. Pisklęta pozostają w gnieździe, karmione przez rodziców, ok. 14 dni. Zdarza się, że samica zakłada nowe gniazdo, podczas gdy samiec zajmuje się jeszcze pisklętami z poprzedniego lęgu, które dopiero opuściły gniazdo.
W okresie lęgowym droździki odżywiają się różnymi bezkręgowcami, w tym chrząszczami, muchami, gąsienicami, prostoskrzydłymi i dżdżownicami. Przez pierwsze 2 tygodnie po opuszczeniu gniazda podloty uczą się, jak na nie polować, ciągle jeszcze dokarmiane przez rodziców.
Migracje wiosenne i jesienne
Droździki można obserwować w Polsce także w czasie migracji i zimowania. Migracja wiosenna zaczyna się w marcu i kończy w maju, jesienna trwa od września do listopada. Droździki często dołączają do stad migrujących szpaków lub kwiczołów. Warto więc wiosną i jesienią przyglądać się stadom tych gatunków w poszukiwaniu rzadszych gości z północy, szczególnie gdy żerują na owocach – jarzębinie, jałowcu, jabłkach, jeżynach czy głogu.
Droździki migrują przede wszystkim nocami. Można je wtedy zidentyfikować dzięki charakterystycznym głosom – w przeciwieństwie do śpiewaków, droździki wydają przeciągłe i przenikliwe dźwięki – „cij”. Warto przypomnieć sobie ten głos przed rozpoczęciem sezonu – być może pozwoli nam to wykryć ten ciekawy gatunek.