Uprawnienia strony postępowania administracyjnego

Osoby fizyczne mogą brać udział w postępowaniu administracyjnym, jeżeli są stronami tego postępowania.

OSOBA FIZYCZNA, OSOBA PRAWNA ⇒ INTERES PRAWNY lub OBOWIĄZEK ⇒ STRONA W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM

Artykuł 28 KPA: STRONA – „każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie administracyjne albo kto żąda czynności organu ze względu na swój INTERES PRZWNY lub OBOWIĄZEK.”

OBOWIĄZEK – istnieje wtedy, kiedy konkretny przepis nakazuje nam jakieś zachowanie (działanie lub zaniechanie).

KPA nie definiuje natomiast interesu prawnego, co może nam utrudniać stwierdzenie, czy w danej sprawie mamy interes prawny i czy możemy braćudział w postępowaniu, czy nie.

Z dużym uproszczeniem można przyjąć, iż INTERES PRAWNY dany podmiot posiada wtedy, kiedy można wskazać konkretny przepis, z którego wynika, że podjęte rozstrzygnięcie w tej właśnie sprawie dotyczy albo praw, albo obowiązków tego podmiotu.

Innymi słowy – mamy interes prawny, jeżeli w wyniku danej sprawy „coś” tracimy lub „coś” zyskujemy, a to „coś” jest określone w konkretnym przepisie.

Uwaga! Jeżeli nie potrafimy wskazać przepisu, z którego to „coś” wynika, oznacza to, że mamy tylko interes faktyczny, który nie daje statusu strony w postępowaniu administracyjnym.

Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne – również jednostki nieposiadające osobowości prawnej.

Stroną postępowania może być organizacja społeczna, jeśli sprawa dotyczy jej własnego indywidualnego interesu prawnego lub obowiązku. Jeżeli organizacja społeczna działa w interesie publicznym – występuje w postępowaniu nie jako jego strona, ale jako uczestnik postępowania na prawach strony.

Status strony nie wymaga potwierdzenia w żadnym rozstrzygnięciu organu prowadzącego postępowanie! Nie wydaje się ani postanowienia, ani decyzji o dopuszczeniu strony do udziału w postępowaniu.

W postępowaniu administracyjnym rozstrzyga się o indywidualnych, materialnych prawach i (lub) obowiązkach konkretnych podmiotów (stron postępowania).

KPA wyposaża strony postępowania również w uprawnienia procesowe, umożliwiające wpływanie na korzystną dla nich treść decyzji administracyjnej, a także, w celu zapewnienia organowi możliwości efektywnego prowadzenia postępowania – nakłada obowiązki procesowe.

Zgodnie z art. 10 par. 1 KPA strona postępowania ma prawo brać czynny udział w każdym stadium postępowania. Na prawo to składają się liczne uprawnienia do podejmowania konkretnych działań w postępowaniu administracyjnym.

UPRAWNIENIA PROCESOWE STRON POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO:

• prawo do żądania wszczęcia postępowania oraz do bycia poinformowanym o wszczęciu postępowania na wniosek innej strony lub z urzędu;
• prawo do wycofania wniosku o wszczęcie postępowania (prawo żądania umorzenia postępowania);
• prawo do bycia informowanym o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego;
• prawo do działania przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania;
• prawo do złożenia zażalenia na niezałatwienie sprawy w ustawowym terminie;
• prawo do przeglądania akt sprawy oraz sporządzania z nich notatek i odpisów (kserokopii, zdjęć cyfrowych) w każdym stadium postępowania;
• prawo żądania uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie odpisów z akt sprawy oraz prawo do żądania wydania uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony;
• prawo składania wniosków dowodowych (o przeprowadzenie danego dowodu, np. z dokumentu, z oględzin, z opinii biegłego) oraz prawo składania dowodów (dokumentów, opinii ekspertów);
• prawo do bycia zawiadomionym o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na siedem dni przed terminem;
• prawo brania udziału w przeprowadzeniu dowodu, w tym prawo zadawania pytań świadkom, biegłym i stronom oraz prawo składania wyjaśnień;
• prawo do czynnego udziału w rozprawie: składania wyjaśnień, zgłaszania żądań, propozycji i zarzutów oraz przedstawiania dowodów na ich poparcie, a także wypowiadania się co do wyników postępowania dowodowego;
• prawo do zawarcia ugody administracyjnej;
• prawo żądania zawieszenia postępowania oraz podjęcia zawieszonego postępowania;
• prawo wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań przed wydaniem decyzji;
• prawo do brania czynnego udziału w postępowaniach ăwpadkowych”, dotyczących uzgodnienia lub zaopiniowania decyzji, która ma być wydana w postępowaniu głównym;
• prawo do otrzymania postanowień i decyzji na piśmie;
• prawo do składania zażaleń na postanowienia, co do których KPA przewiduje taką możliwość;
• prawo do żądania wstrzymania natychmiastowego wykonania decyzji;
• prawo do wniesienia odwołania od decyzji i brania czynnego udziału także w tym stadium postępowania (w postępowaniu przed organem II instancji);
• prawo zaskarżenia decyzji ostatecznej w jednym z nadzwyczajnych trybów postępowania (w sprawie zmiany, uchylenia lub stwierdzenia wygaśnięcia ostatecznej decyzji, w sprawie wznowienia postępowania, w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji) oraz prawo brania czynnego udziału w tych postępowaniach.

Pominięcie strony w postępowaniu stanowi bezwzględną przesłankę odwoławczą (wykazanie tego faktu w odwołaniu od decyzji stanowi przesłankę uzasadniającą uchylenie decyzji).

W przypadku kiedy upłynął termin do złożenia odwołania, strona, która nie brała udziału w postępowaniu bez własnej winy, może złożyć wniosek o wznowienie postępowania i uchylenie decyzji (art. 145 par. 1 pkt 4 KPA).

Strona postępowania jest uprawniona do złożenia zaskarżenia na rozstrzygnięcia ostateczne w toku instancji organu II stopnia do wojewódzkiego sądu administracyjnego, ma również prawo udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym na zasadach określonych w Ustawie z dnia 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r., Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.).