OTOP przeciw planom Ministerstwa Rolnictwa

Ministerstwo Rolnictwa planuje zabrać rolnikom 157 milionów euro (około 650 mln złotych) z budżetu programu rolnośrodowiskowego. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków wraz z innymi organizacjami ekologicznymi wyraża sprzeciw wobec tego przesunięcia oraz ubiega się o dodatkowe środki na pakiet „Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków poza obszarami Natura 2000” w PROW 2014-2020.

Po kilku latach oszczędności, generowanych kosztem rzeszy rolników, Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi udało się „wygospodarować” w ramach programu rolno-środowiskowego na lata 2007-2013 (PRŚ 2007-2013), będącego częścią Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) kwotę 157 mln euro (ok. 650 mln zł). Tę ogromna sumę Ministerstwo planuje zabrać z PRŚ 2007-2013 i przesunąć na płatności ONW (płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami). Projekt uchwały został wysłany do członków Komitetu Monitorującego PROW (Program Rozwoju Obszarów Wiejskich) do przegłosowania w trybie korespondencji elektronicznej.

Tak więc: z programu finansującego gospodarowanie przyjazne środowisku, minimalizujące spływ azotanów do rzek i jezior (kto się nie lubi pluskać w czystej wodzie?), zapobiegające erozji gleby (ochrona wierzchniej warstwy gleby) czy zgodne z wymaganiami siedliskowymi roślin i ptaków (pozwalające zachować kolorowe łąki będące domem wielu gatunków ptaków) Ministerstwo planuje zabrać 157 mln euro i przekazać je na dopłaty które nie mają określonych żadnych wymagań środowiskowych, działka może być objęta płatnością o ile leży w odpowiedniej gminie.

Tak więc, zamiast wspomagać odpowiednie gospodarowanie, wspiera się każdy rodzaj działalności, w tym bardzo intensywne rolnictwo zatruwające nasze wody, eliminujące kwietne łąki i związane z nimi gatunki ptaków, ssaków czy owadów.

Oszczędności poczynione przez Ministerstwo polegały na redukowaniu dopłat do rolnictwa ekologicznego oraz pakietów siedliskowych i ptasich. Rolnicy zajmujący się wytwarzaniem wysokiej jakości produktów rolnictwa ekologicznego musieli przełknąć gorzką pigułkę serwowaną przez Ministerstwo lub zakończyć ten rodzaj działalności.

W 2013 roku, w liście z 26 marca, Ministerstwo pisze: „biorąc pod uwagę wnioski rolników złożone od początku programu rolnośrodowiskowego do 2012 roku, a także uwzględniając nabór nowych wniosków w 2013 roku limit środków na to działanie (pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne – przyp. OTOP) jest już wyczerpany”. Również rolnicy gospodarujący na obszarach cennych przyrodniczo musieli zmierzyć się z oszczędnościami Ministerstwa. W 2014 roku, który wchodził w PRŚ 2007-2013, mieli możliwość otrzymania dopłat rolnośrodowiskowych w pełnej wysokości za pierwsze 10 ha i 50% za kolejne 10 ha. Płatności za każdy hektar ponad areał 20 ha nie przyznawano z powodu braku środków.

W latach 2013 i 2014 słyszeliśmy o braku środków na program rolnośrodowiskowy. Dziś słyszymy o planach przeniesienia zaoszczędzonych 157 mln euro, a więc około 650 mln złotych na płatności ONW. Zamiast wsparcia wysokiej jakości żywności oraz gospodarowania sprzyjającego ochronie wód, gleby i całej przyrody terenów otwartych, Ministerstwo planuje przekazać środki na płatności nie nakładające na beneficjenta żadnych wymogów odpowiedniego gospodarowania, a więc po prostu rozdać je.

Marnowanie publicznych pieniędzy, których notorycznie brakuje na ambitne działania związane z odpowiednią produkcja rolną i wspomaganie rolnictwa wspierającego ochronę wód, gleb i przyrody, jest niedopuszczalne. Z tego powodu czekamy na przesunięcie 157 mln euro, w ramach PROW 2014-2020, z płatności ONW na program rolno-środowiskowo-klimatyczny.

OTOP stoi na stanowisku, że środki te powinny zostać przeznaczone na rozszerzenie pakietu „Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000” o płatność do siedlisk ptaków, a więc  na stworzenie pakietu „Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków poza obszarami Natura 2000”. Obecnie na pakiet „Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000” zaplanowano budżet około 126 mln euro, powiększenie go o 157 mln euro pozwoli na rozszerzenie tego pakietu do jego wcześniejszych ram obowiązujących w okresie 2007-2013.

W PROW 2014-2020 wyłączono płatności za siedliska ptasie leżące poza obszarami Natura 2000 ze względu na brak środków, teraz nadarza się doskonała okazja, aby to naprawić. Co więcej, jak czytamy w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 „budżet na działania ONW jest wynikową obecnej delimitacji obszarów ONW, zajmujących 56% użytków rolnych w Polsce, które będą obowiązywały do 2017 r. Założono, […] wejście w życie w 2018 r. nowej delimitacji obszarów ONW […]”. Z tego powodu zmiany w budżecie płatności ONW z dużym prawdopodobieństwem będą mieć miejsce.

OTOP oraz inne organizacje ekologiczne czekają na odpowiednie decyzje Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz wsparcie w tym względzie Ministerstwa Środowiska. Pamiętajmy, że odpowiednie gospodarowanie na terenach rolnych to nie tylko zdrowa i wysokiej jakości żywność, ale również ochrona czystości naszych rzek i jezior, kwietnych łąk oraz ogromnego bogactwa przyrody na terenach rolnych. Mamy nadzieję, że również pracownicy Ministerstwa preferują wypoczynek nad czystym jeziorem, rybną rzeką, kolorową i pachnącą łąką a nie na polu kukurydzy.

Fot. Cezary Korkosz