Karsiborska Kępa jest miejscem bogatym w siedliska tzw. krajobrazu otwartego. Rozległe łąki i pastwiska czy niskie turzycowiska powodują, że występuje tu wiele gatunków ptaków, możemy tu także spotkać rzadkie rośliny słonolubne oraz zbiorowiska, w których skład wchodzą.
Różnorodny świat ptaków
Istotną dla rezerwatu grupą ptaków są ptaki siewkowe. Obserwujemy tutaj lęgowe czajki, kszyki i krwawodzioby. Ptaki te zakładają gniazda na ziemi pośród stosunkowo niskiej roślinności umożliwiającej im obserwację otoczenia. Dla tych gatunków ważne jest, aby miały dostęp do żerowisk w postaci płytkich rozlewisk i kałuż. Dlatego pastwiskowa część rezerwatu z roślinnością solniskową jest dla nich dogodnym terenem lęgowym. Jednak bogactwo awifauny lęgowej nie kończy się na siewkowcach! Na łąkach i pastwiskach możemy spotkać skowronki, świergotki czy pliszki żółte. Z wałów, rozlewisk i sieci rowów korzystają kaczki (w tym ohary), gęgawy, łyski i wodniki. Perkozy dwuczube i łabędzie nieme zaobserwujemy na wodach okalających wyspę. W trzcinowiskach swoje lęgi wyprowadzają wąsatki, błotniaki łąkowe i stawowe.
Ponadto, wyspa jest historycznym i nadal potencjalnym siedliskiem lęgowym wodniczki (Acrocephalus paludicola). Gatunek ten w chwili obecnej praktycznie wycofał się z całego Pomorza Zachodniego lecz w OTOP-ie prowadzimy prace nakierowane na przywrócenie tego gatunku poprzez prowadzony w regionie Program Translokacji Wodniczki. Jest szansa, że odbudowa populacji wodniczki na Pomorzu Zachodnim i pograniczu z Niemcami doprowadzi w przyszłości do powrotu tego gatunku na wyspę.
Karsiborska Kępa jest również ważnym miejscem dla ptaków migrujących. Spełnia rolę żerowiska i jest miejscem odpoczynku ptaków wędrownych, np. dla gęsi tundrowych, zbożowych i białoczelnych, bernikli białolicych, czapli siwych, bielików, myszołowów, kań, żurawi, błotniaków zbożowych oraz licznych siewkowców (tych wspomnianych powyżej ale też nielęgowych), krukowatych i łuszczaków.
Solniska nadmorskie
Delta Świny jest jednym z kilku miejsc na polskim wybrzeżu, gdzie wykształciła się i nadal utrzymuje specyficzna szata roślinna jaką są solniska nadmorskie. Znajdziemy je w miejscach, gdzie w glebie torfowej będącej stale pod wpływem słabo zasolonych wód Świny (zasilanej regularnie wlewami wód morskich w okresie jesienno-zimowo-wiosennym) utrzymuje się podwyższone stężenie soli. Te specyficzne siedliska roślinne występują tylko w trzech skupiskach: w ujściu Odry (obrzeża Zalewu Szczecińskiego i wyspy delty Świny), w Pobrzeżu Słowińskim oraz nad Zatoką Pucką, gdzie najlepiej zachowane są słone łąki rezerwatu Beka.
Solniska to głównie dwa, tworzące mozaikę, zbiorowiska roślinne: nadmorska łąka halofilna czyli łąka słonolubna (słonawa) i szuwar oczeretowy halofilny (słonolubny).
Słonawę budują trawy i specyficzne gatunki roślin wymagające zwiększonego stężenia soli w glebie – babka nadmorska, sit Gerarda, świbka morska, mlecznik nadmorski, koniczyna rozdęta i ostrzew rudy. Typowa słonawa to silnie zwarty, wilgotny kobierzec niewysokich roślin. Słonawy w wielu miejscach porasta trzcina.
Szuwar słonolubny to długie, wąskie łany wyższych roślin, rosnących w miejscach nieznacznie niżej położonych i bardziej wilgotnych. Budują go główne dwa gatunki – sitowiec nadmorski i oczeret Tabernemontana.
Największą ciekawostką florystyczną jest babka pierzasta mająca tu jedyne naturalne stanowisko w Polsce.
Jak chronimy przyrodę rezerwatu?
Półnaturalny charakter przyrody rezerwatu oraz postępująca sukcesja trzcinowisk zobowiązują nas do stałych działań mających na celu zachowanie walorów przyrodniczych tego miejsca. Jako główne cele obraliśmy:
- utrzymanie i zwiększenie populacji lęgowych ptaków siewkowych,
- przywrócenie i utrzymanie populacji lęgowej wodniczki,
- utrzymanie solniskowego charakteru roślinności wyspy.
Koszenie roślinności ekspansywnej
Zachowanie siedlisk lęgowych wodniczki jest możliwe poprzez koszenie zwartych trzcinowisk we wschodniej części wyspy i zapewnienie odpowiednich dla tego gatunku warunków wodnych w okresie lęgowym. Koszenie wykonujemy latem, zanim trzcina przejdzie w stan spoczynku gromadząc w kłączach substancje odżywcze na następny sezon. Wieloletnie powtarzanie takiego procesu prowadzi do rozrzedzenia i osłabienia jej, a tym samym udostępnienia większej przestrzeni i dogodniejszych warunków świetlnych turzycom i gatunkom słonolubnym. W zachodniej części wyspy corocznie kosi się co najmniej jednokrotnie i usuwa poza nią całą skoszoną biomasę. Zabieg ten umożliwia utrzymanie dogodnych siedlisk lęgowych dla ptaków siewkowych: czajki, kszyka i krwawodzioba oraz odsłania światłolubne murawy solniskowe.
Dostosowanie gospodarki wodą do potrzeb ochrony przyrody
Działaniem wspólnym dla obydwu typów siedlisk jest dostosowanie gospodarki wodą w rezerwacie do potrzeb ochrony przyrody. Aby utrzymać odpowiedni poziom a także jakość wody wykonano odpowiednie ujęcia wody ze Świny oraz zmodernizowano stację pomp. Dzięki temu możemy zapewnić optymalny poziom wody w rozlewiskach, kałużach i rowach niezbędnej dla ptaków w czasie lęgów. Pobór wody ze Świny zapewnia jednocześnie odpowiednie zasolenie wody warunkującej utrzymywanie się solnisk.
Monitoringi
Większość działań ochronnych realizowanych przez nas w rezerwacie podlega stałemu wewnętrznemu monitoringowi – przede wszystkim gromadzimy dane opisujące charakter podejmowanych działań, ich lokalizację i efektywność. Jednym z najważniejszych rodzajów monitoringu jest monitoring szaty roślinnej i ptaków lęgowych. Analizy zebranych danych pozwalają na kontrolę i ocenę skuteczności podejmowanych przez nas działań ochronnych.