Jak zadbać o ptaki w ogrodzie? | Poradnik OBI

Pożyteczne ptaki w ogrodzie pomagają uporać się z uciążliwymi owadami, a ich obecność sprawia, że ogród tętni życiem. Sprawdź, czego potrzebują ptaki w ogrodzie! (materiał partnerski)

Jak dbać o ptaki w ogrodzie, by cieszyć się ich obecnością?

Wielu posiadaczy ogrodów marzy o tym, by chwile spędzane wśród zieleni urozmaicał im ptasi śpiew. Ptaki wśród przydomowej zieleni mogą być nie tylko fascynującym zjawiskiem dla obserwatorów – to także naturalni sprzymierzeńcy w walce z wieloma niechcianymi i uciążliwymi owadami. Jak zwabić ptaki do swojego ogrodu? W jaki sposób zaaranżować przestrzeń dla skrzydlatych przyjaciół, by zapewnić im optymalne warunki do życia?

Rudzik na gałęzi drzewa owocowego, fot. pexels.com

Piękne i pożyteczne ptaki, które można zaprosić do swojego ogrodu

Obserwowanie ptaków i słuchanie ich treli to, zdaniem wielu osób, relaksujące doświadczenie. Niektóre gatunki są jednak szczególnie mile widziane w ogrodzie ze względu na pożyteczną rolę w eliminowaniu niechcianych organizmów, zagrażających naszym roślinom, jak i uciążliwych dla nas owadów. Mowa o wróblach, mazurkach, bogatkach, modraszkach, rudzikach, kowalikach, pliszkach siwych, szpakach czy kosach. Każdy z tych gatunków przyczynia się do redukowania populacji larw, pędraków, much, komarów. Większe gatunki, takie jak sójki, kawki czy gawrony mogą przyczynić się do zmniejszenia liczby czyhających na nasze rośliny ślimaków. Chcąc cieszyć się pięknym ogrodem, efektownymi rabatami i zdrowymi plonami z warzywnika, warto zaprosić pożyteczne ptaki do swojego ogrodu – nie jest to wcale takie trudne.

Jak zwabić ptaki do ogrodu?

Niektóre ptaki pojawiają się w ogrodzie wyłącznie przelotem, inne zadomawiają się w nim na dłużej – ich obecność uzależniona jest od tego, czy konkretne miejsce stwarza dla nich komfortowe i bezpieczne warunki lęgowe. Poszczególne gatunki ptaków mają pod tym względem różnorodne wymagania – dla niektórych idealnym miejscem na uwicie gniazda są wysokie korony drzew, inne poszukują opuszczonych dziupli lub gęstych zarośli. Jedno jest pewne – w ogrodzie wypełnionym wyłącznie krótko strzyżonym trawnikiem i perfekcyjnie wypielęgnowanymi klombami trudno o dobre miejsce do życia dla ptaków. Kluczowe znaczenie dla wielu gatunków ptaków mają bowiem zaciszne i bezpieczne strefy z wysokimi drzewami i gęstymi krzewami. Jeśli nie ma ich w ogrodzie, warto je posadzić – drzewa nie rosną tak szybko, by zapewnić efekt w jeden lub dwa sezony, ale krzewy tarniny, berberysów lub głogu mogą zwabić ptaki do ogrodu znacznie szybciej.

Dudek, fot. pexels.com

Przy planowaniu nasadzeń nowych roślin w ogrodzie warto wziąć pod uwagę także te, które zapewniają ptakom pożywienie w zimowe dni. Wśród polecanych znajdują się m.in. jabłonie ozdobne, jarząb, czarny bez, głóg, dzika róża, winobluszcz, ligustr, tarnina, ognik szkarłatny czy berberysy. Im więcej w ogrodzie roślin, które późno owocują, tym więcej pożywienia dla ptaków zimą.

Budki lęgowe dla ptaków – ważne elementy w ogrodzie

Brak wiekowych drzew z dziuplami i rozłożystymi koronami nie oznacza, że do ogrodu nie można przywabić ptaków. Jednym ze sposobów na zapewnienie ptakom miejsc do gniazdowania jest montaż odpowiednio dobranych budek lęgowych. Kluczowe jest zarówno wybranie optymalnego modelu, jak i jego montaż w najkorzystniejszym miejscu.

Jakie budki dla ptaków wybrać? To zależy od ich gatunku. Wielu producentów oferuje budki lęgowe w wielu rozmiarach do wyboru – są one oznaczone literami alfabetu. Modele A1 oraz A są dedykowane najmniejszym gatunkom (modraszkom, sikorkom i sosnówkom, a także wróblom, mazurkom i kowalikom). Budki lęgowe w rozmiarze B są zazwyczaj odpowiednie dla szpaków, ale mogą także gniazdować w nich mniejsze ptaki: wróble, pleszki czy kowaliki. Skrzynka dla ptaków w rozmiarze D jest odpowiednia dla kawek i dudków. Ze specyficznych budek korzystają jerzyki, jednak należy je umiejscowić poza ogrodem, na odpowiedniej ścianie budynku, dość wysoko nad ziemią.

Modraszki chętnie korzystają z budek lęgowych, fot. pexels.com

Rozmiar budki oraz dopasowana do niego średnica otworu wlotowego to nie wszystko, na co należy zwrócić uwagę. Dobrym pomysłem jest zakup modeli utrudniającym drapieżnikom dostęp do budki lub samodzielne jej zabezpieczenie, polegające m.in. na zamontowaniu blachy wokół otworu wlotowego (uniemożliwi to dzięciołom rozkuwanie wejścia do budki). Zakupiony egzemplarz należy jeszcze ulokować w optymalnym miejscu – zacisznym, nienasłonecznionym bezpośrednio, utrudniającym drapieżnikom dostanie się do budki. Budki najczęściej montuje się na wysokości około 4 metrów od gruntu i w taki sposób, by nie wystawały poza koronę drzewa.

Poidełka i karmniki – skuteczny wabik na ptaki

Łatwy dostęp do świeżej wody i pożywienia może przesądzić o tym, czy w konkretnym ogrodzie rzeczywiście pojawią się skrzydlaci lokatorzy. W sezonie lęgowym ptaki potrzebują głównie pokarmu białkowego, takiego jak owady i larwy, a także owoców i nasion. To czas, kiedy warto umożliwić ptakom korzystanie z naturalnej bazy pokarmowej. Zimą można ułatwić ptakom zdobywanie pożywienia – dobrze zaopatrzona ptasia stołówka będzie urozmaiceniem ich diety. W chłodnych miesiącach, zwłaszcza podczas zalegania śniegu, ilość ogólnodostępnego pożywienia jest ograniczona, w szczególności na terenach zabudowanych.

Pamiętajmy, by przed zaserwowaniem ptakom kul tłuszczowych wyjąc je z plastikowych siatek, fot. pexels.com

Jak wybrać karmnik dla ptaków? To zależy od tego, jakie gatunki występują w okolicy i jakie chcemy przywabić. Małe karmniki, które będą odpowiednie dla sikorek lub wróbli, mogą być niewygodne dla większych gatunków – lepiej postawić na karmnik średniej wielkości, który można uznać za dość uniwersalne rozwiązanie.

Idealny karmnik dla ptaków powinien być odporny na czynniki zewnętrzne oraz posiadać daszek, który będzie chronił pokarm przed deszczem i śniegiem. Tego rodzaju karmniki zazwyczaj mają konstrukcję wiszącą. Należy ulokować je na gałęziach drzew lub na innego rodzaju podwyższeniu w taki sposób, by utrudnić dostęp do nich drapieżnikom. W sprzedaży można znaleźć również karmniki tubowe na nasiona i kule tłuszczowe (które należy wyjąć z plastikowych siatek). Są one niewielkie i lekkie, dzięki czemu mogą być stosowane nawet na młodszych drzewach. Ważne, żeby karmnik był umieszczony z dala od okien i innych przeszklonych powierzchni. Unikniemy w ten sposób narażania ptaków na kolizje z przezroczystymi elementami, których ptaki nie widzą. Warto także pamiętać o regularnym czyszczeniu karmnika – sprzątaniu niezjedzonych resztek pokarmu i regularnym myciu, a nawet wyparzaniu zabrudzonych części karmnika. Dzięki utrzymaniu higieny zapobiegamy rozprzestrzenianiu się patogenów wśród ptaków odwiedzających naszą stołówkę.

Wróble przy ogrodowym poidle, fot. pexels.com

Jakie poidełko dla ptaków będzie najlepsze? Przede wszystkim takie, które będzie często uzupełniane, łatwe do czyszczenia i ulokowane z daleka od zagrożeń i źródeł hałasu. Poidełko należy uzupełniać nawet w okresie zimowym – podczas mrozów zwierzęta mają bowiem szczególnie utrudniony dostęp do wody pitnej. Rolę ogrodowego poidełka w pozostałych miesiącach roku często pełnią różnego rodzaju oczka wodne, stawiki oraz fontanny – oczywiście pod warunkiem, że są przystosowane do ptasich potrzeb (kluczowe jest umieszczenie w ich obrębie elementów, na których ptaki mogą przysiadać podczas picia, np. płaskich kamieni) i ulokowane w zacisznym miejscu, z daleka od zagrożeń. Poidło dla ptaków całoroczne to również dobry pomysł. Najbezpieczniejszym wyborem będzie płytki model o sporej średnicy, z którego jednorazowo będzie mogło korzystać liczne towarzystwo. Co ciekawe, w ciepłych miesiącach z takiego poidła skorzystają także owady.

Ogród bezpieczny dla dzikich zwierząt

Widok sikorek, wróbli, wiewiórek, a także jeży i innych dzikich zwierząt nie jest zarezerwowany wyłącznie dla osób mieszkających w pobliżu parków. Nawet stosunkowo niewielki ogród może być przyjaznym miejscem dla zwierząt, jeśli tylko zostanie odpowiednio zaaranżowany. Dzikie zwierzęta nie bez powodu najczęściej odwiedzają te miejsca, które są nieco zarośnięte i nieuporządkowane – w wysokich zaroślach łatwiej się ukryć, ale też znaleźć urozmaicone pożywienie. Chcąc przyciągnąć ptaki i inne dzikie zwierzęta do ogrodu, warto pozostawić jego część samej naturze.

Na bezpieczeństwo ptaków i innych zwierząt w ogrodzie wpływa również obecność w tej przestrzeni zwierząt domowych – w szczególności kotów, które polują na ptaki i małe gryzonie. Aby uniknąć tego typu sytuacji, należy uniemożliwić kotom swobodne wychodzenie na zewnątrz, szczególnie w okresie lęgowym i w przypadku umiejscowienia w ogrodzie karmnika w okresie zimowym. Niektóre psy mogą również nadmiernie interesować się ptasimi gniazdami ulokowanymi w zaroślach czy żywopłotach. W trosce o skrzydlatych lokatorów ogrodu warto podzielić przestrzeń działki w ten sposób, by część terenu stała się niedostępna dla czworonogów.

Obecność ptaków w ogrodzie powoduje, że przestrzeń ta zaczyna tętnić życiem. Możliwość obserwowania ich zwyczajów oraz słuchania ich śpiewu jest dla wielu osób czystą przyjemnością, a także dobrze wpływa na nasze samopoczucie psychiczne i fizyczne. Wiele gatunków ptaków można zwabić i zachęcić do zamieszkania nawet na niewielkiej działce przy domu – to kwestia odpowiedniej aranżacji zieleni oraz zastosowania ewentualnych udogodnień dla skrzydlatych lokatorów: budek lęgowych, karmników i poidełek. Warto spróbować, by każdego dnia móc jeszcze bliżej obcować z naturą.

Materiał przygotowany przez OBI Polska.
Konsultacja merytoryczna: OTOP BirdLife Polska