Przesłanki odpowiedzialności

Odpowiedzialność za bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku lub szkodę w środowisku powstaje, jeżeli między działalnością lub zaniechaniem podmiotu korzystającego ze środowiska, a bezpośrednim zagrożeniem szkodą lub szkodą w środowisku istnieje normalny (adekwatny) związek przyczynowy.

Art. 361 § 1 Kodeksu Cywilnego (dalej jako KC):

Zobowiązany ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Stosownie do art. 361 § 1 KC adekwatne są “normalne” następstwa działania lub zaniechania, z których szkoda wynikła. Normalnymi następstwami zdarzenia, z którego wynikła szkoda, są następstwa, jakie tego rodzaju zdarzenie jest w ogóle w stanie wywołać i w zwyczajnym biegu rzeczy, a nie tylko na skutek szczególnego zbiegu okoliczności, z reguły je wywołuje. Natomiast anormalne jest następstwo, gdy doszło do niego z powodu zdarzenia niezwykłego, nienormalnego, niemieszczącego się w granicach doświadczenia życiowego, na skutek nadzwyczajnego zbiegu okoliczności, którego przeciętnie nie bierze się w rachubę.

Nie wyłącza normalności w rozumieniu tego przepisu okoliczność, że mimo identycznych warunków zdarzenia określone następstwo nie zawsze występuje, ani też jego statystyczna rzadkość. Sformułowanie “normalne następstwo” nie musi oznaczać skutku koniecznego.

1. Przy działalności ryzykownej odpowiedzialność opiera się na zasadzie ryzyka. Wystarczy stwierdzenie związku przyczynowego między szkodą, a prowadzeniem działalności ryzykownej.

2. Przy działalności innej niż ryzykowna obowiązuje zasada winy, co oprócz związku przyczynowego wymaga wykazania jeszcze dwóch elementów: obiektywnego – bezprawności i subiektywnego – umyślności albo nieumyślności działania lub zaniechania.

Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie określa inne podstawy odpowiedzialności w sytuacji, kiedy bezpośrednie zagrożenie szkodą

w środowisku lub szkoda w środowisku spowodowane zostały działalnością stwarzającą ryzyko wystąpienia szkody w środowisku albo też inną działalności

Przyczyna szkody
Działalność ryzykowna	Działalność inna niż ryzykowna

Działalność ryzykowna – rodzaj działalności, którą art. 3 ustawy szkodowej uznaje za zawsze stwarzającą ryzyko wystąpienia szkody w środowisku.

DZIAŁALNOŚĆ RYZYKOWNA (stwarzająca ryzyko szkody w środowisku):
Gospodarowanie odpadami	odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości
	zbieranie, transport, odzysk lub unieszkodliwianie odpadów
	gospodarowanie odpadami wydobywczymi
	międzynarodowy obrót odpadami
Eksploatacja instalacji	wymagających uzyskania pozwolenia zintegrowanego
	wymagających uzyskania pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza
Gospodarowanie wodami	wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
	pobór oraz odprowadzanie wód powierzchniowych lub podziemnych
	retencjonowanie śródlądowych wód powierzchniowych
Substancje i preparaty niebezpieczne, środki ochrony roślin, produkty biobójcze	produkcja, wykorzystanie, przechowywanie, przetwarzanie, składowanie, uwalnianie do środowiska oraz transport
Towary i materiały niebezpieczne	transport drogowy, kolejowy, rzeczny i morski
GMO	zamknięte użycie organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO), zamierzone uwolnienie ich do środowiska, wprowadzanie produktów GMO do obrotu

Każda z działalności uznanych za ryzykowną może być legalnie wykonywana wyłącznie na podstawie stosownego zezwolenia, wydawanego w formie decyzji administracyjnej przez właściwy organ.

RODZAJ SZKODY	ODPOWIEDZIALNOŚĆ
	prowadzący działalność ryzykowną	prowadzący działalność inną niż ryzykowna
szkoda w gatunkach chronionych lub w chronionych siedliskach przyrodniczych	na zasadzie ryzyka	na zasadzie winy
szkoda w wodach lub w powierzchni ziemi	na zasadzie ryzyka	nie stosuje się ustawy o szkodach