Zielona odnowa rolnictwa w Europie

W dniu 17 września 2020 r. Janez Potočnik, były europejski komisarz ds. środowiska w latach 2009–2014 oraz obecny przewodniczący Fundacji RISE (The Rural Investment for a Sustainable Europe Foundation) i Forum na rzecz Przyszłości Rolnictwa, opublikował oświadczenie „Zielona odnowa rolnictwa w Europie” (ang. Green Recovery for Agriculture). Pod jego postulatami podpisało się 198 decydentów politycznych, liderów biznesu, stowarzyszeń handlowych, organizacji pozarządowych i ośrodków analitycznych z całej Europy. Wyrazili poparcie dla unijnej strategii „Od pola do stołu” i strategii na rzecz różnorodności biologicznej jako wytycznych dla zrównoważonego rolnictwa.

Wspólna polityka rolna (WPR) to ogół przedsięwzięć Unii Europejskiej i państw członkowskich, które związane są z sektorem rolnym i które kształtują go w największym stopniu. Obecnie jednymi z podstawowych celów WPR, oprócz samego wspierania rolników i procesów rządzących sektorem, są zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi, przeciwdziałanie zmianie klimatu, a także ochrona krajobrazu rolnego. W nowej perspektywie finansowej 2021–2027 budżet WPR wyniesie niemal 400 mld euro (32% całkowitego budżetu UE). Jeszcze jesienią tego roku odbędzie się głosowanie Parlamentu Europejskiego i krajowych ministrów rolnictwa nad przyszłą wspólną polityką rolną. Od jego wyniku zależeć będzie, czy europejski sektor rolny będzie w stanie zrealizować cele w zakresie ochrony różnorodności biologicznej i przeciwdziałania zmianom klimatu.

W swoim oświadczeniu, opublikowanym na miesiąc przed głosowaniem Parlamentu Europejskiego, Janez Potočnik wzywa do przeznaczenia pieniędzy europejskich podatników na budowanie stabilności ekologicznej oraz do ukierunkowania przyszłej WPR na wdrażanie zasad Zielonego Ładu i związanych z nim strategii, tj. strategii

„od pola do stołu” i strategii ochrony różnorodności biologicznej, o których pisaliśmy tutaj.

Tradycyjny sad, fot. Monika Klimowicz

Oświadczenie Janeza Potočnika spotkało się z bezprecedensowym poparciem ze strony decydentów politycznych, liderów biznesu, stowarzyszeń handlowych, organizacji pozarządowych i ośrodków analitycznych z całej Europy. Jak dotąd sygnowało je 198 osób, w tym: Sylwia Spurek, posłanka do Parlamentu Europejskiego z ramienia partii Wiosna, Beata Skarbek Kruszewska – prezes poprzedniej kadencji zarządu Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, dr hab. Krzysztof Kujawa, członek zespołu koordynującego inicjatywę „Nauka dla przyrody”. Listę najbardziej wpływowych sygnatariuszy można znaleźć tutaj.

– Poprzez strategię „od pola do stołu” Komisja Europejska wyznacza kierunek, dzięki któremu chce uczynić europejską produkcję żywności najbardziej zrównoważoną na świecie – powiedziała jedna z sygnatariuszek oświadczenia, Maria Noichl, posłanka do PE, sprawozdawczyni Grupy S&D ds. wspólnej polityki rolnej. Jej zdaniem, by osiągnąć ten cel, potrzebne są zmiany na wszystkich etapach łańcucha żywnościowego – od produkcji do konsumpcji, a polityki rolne, zwłaszcza WPR, muszą być zaprojektowane w taki sposób, aby produkcja żywności nie zagrażała gospodarczym, społecznym i ekologicznym fundamentom przyszłych pokoleń.

Nie ma już czasu do stracenia. – Im szybciej Europa przejdzie na zrównoważoną gospodarkę rolną, tym szybciej będziemy mogli stawić czoła kryzysom związanym z różnorodnością biologiczną i klimatem – podkreślił Ariel Brunner, dyrektor ds. polityki BirdLife Europe. I dodał – Oznacza to potrzebę odtworzenia przestrzeni dla przyrody w gospodarstwach rolnych.

Deklaracja „Zielona odnowa rolnictwa w Europie” ukazuje, jak duże jest społeczne i gospodarcze znaczenie zrównoważonej gospodarki rolnej. Podkreślają to także publikowane w ostatnich latach liczne prace naukowe. Wskazują one, że obecna WPR i promowany przez nią model intensywnego rolnictwa bezpośrednio prowadzą do utraty różnorodności biologicznej, zanieczyszczenia wody i powietrza, nadmiernego wydobycia wody, a także przyczyniają się do kryzysu klimatycznego. Dlatego na początku tego roku ponad 3600 naukowców z 63 krajów wezwało do głębokiej reformy sektora rolnego (pisaliśmy o tym tutaj). Także Europejski Trybunał Obrachunkowy ocenił, że „większa część finansowania w ramach WPR nie ma istotnego korzystnego wpływu na różnorodność biologiczną” (patrz tutaj).

Rolnictwo, fot. Przemysław Pępkowski

W 2020 r. OTOP wraz BirdLife Europe prowadzi kampanię „Przestrzeń dla przyrody” (#Space4nature). Jej celem jest przekonanie posłanek i posłów do Parlamentu Europejskiego, by nowa wspólna polityka rolna zapewniła:

#1 Przestrzeń dla przyrody (#Space4Nature) – przynajmniej 10% powierzchni każdego gospodarstwa rolnego w Europie musi być przeznaczane na potrzeby różnorodności biologicznej tj. na grunty wyłączone z produkcji rolnej i przeznaczone na odpowiednie elementy krajobrazu i włączyć to w tzw. system „warunkowości“.

#2 Środki dla przyrody (#Money4Nature) – musimy zapewnić rolnikom istotny dochód z wdrażania działań ukierunkowanych na ochronę różnorodności biologicznej.

#3 Przemianę dla przyrody (#Transition4Nature) – do roku 2027 musimy stopniowo wycofać wszystkie płatności obszarowe, na rzecz dopłat finansujących przemianę w kierunku środowiskowo zrównoważonych praktyk rolniczych.

Można nas wesprzeć przemawiając w imieniu zagrożonych zwierząt poprzez platformę „Bądź moim głosem”.