fot. Cezary Korkosz
Translokacja wodniczki: doświadczenia i wyniki z dwóch etapów prowadzonych na Litwie (2018-2019) i w Polsce (2023-2024)
Przez cztery lata trwały prace nad ratowaniem wodniczki poprzez działania translokacyjne. Przeprowadzono je w dwóch etapach, każdy z odmiennymi celami.
Pierwszy etap (2018–2019) skupiał się na testowaniu translokacji jako metody ochrony, natomiast drugi etap (od 2023) ma na celu odbudowę wymarłej populacji.
Etap 1: Translokacje wodniczek na Litwę (2018-2019)
W latach 2018–2019 odbyły się pierwsze na świecie translokacja wodniczki. W ciągu dwóch lat przeniesiono sto piskląt z największej znanej populacji na białoruskich torfowiskach do szybko zmniejszającej się populacji na Litwie. Był to przełomowy krok dla ochrony wodniczki, ponieważ wcześniej nie przeprowadzano translokacji tego gatunku.
Rezultaty od początku były obiecujące. Ze stu przeniesionych piskląt dziewięćdziesiąt dziewięć odchowano i wypuszczono na Litwie.
W drugim roku zauważono siedem ptaków translokowanych w poprzednim sezonie oraz trzy samce przeniesione dwa lata wcześniej. Po translokacji lokalna populacja wodniczki osiągnęła historyczne maksimum – w 2020 roku odnotowano największą liczbę tych ptaków w historii.
Do 2021 roku wciąż obecne były trzy translokowane samce, w tym jeden przeniesiony w 2018 roku. Jednak w 2022 roku nie odnaleziono już żadnych translokowanych osobników, co sugeruje, że początkowy wzrost liczebności mógł stopniowo zanikać, bez podtrzymywania go dodatkowymi wsiedleniami przez kolejne lata, aż do osiągnięcia stabilnej populacji.
Doświadczenia zdobyte podczas pierwszej translokacji zostały opublikowane w czasopiśmie Animal Conservation, dostarczając cennych informacji dla przyszłych działań.
📺 Obejrzyj historię pierwszego etapu
Etap 2: Translokacje w Polsce – pierwsze kroki w odbudowie wymarłej populacji na Pomorzu Zachodnim
Na bazie doświadczeń z pierwszego etapu, w latach 2023–2024 przeprowadziliśmy kolejne translokacje – tym razem w Polsce. Cel jest inny: nie tylko testowanie metody, ale rozpoczęcie odbudowy wymarłej populacji wodniczki na Pomorzu Zachodnim.
W ciągu dwóch lat przeniesiono 103 pisklęta z rozległych terenów podmokłych Biebrzańskiego Parku Narodowego do OSO Bagna Rozwarowskie. 83 ptaki zostały pomyślnie wypuszczone na wolność. Do tej pory przeprowadzono jeden sezon monitoringu terenowego – zaobserwowano pięć powracających ptaków.
Choć dwa lata to za mało, by odbudować populację, translokacja ta stanowi początek długoterminowego procesu. Nie jest jeszcze jasne, ile sezonów wsiedleń potrzeba, by populacja stała się samowystarczalna. Modele wskazują, że translokacje muszą być prowadzone przez kilka sezonów, aby zapewnić trwałość nowej populacji.
📺 Obejrzyj historię drugiego etapu
Etap 3: Kontynuacja działań i poszerzanie badań
Działania translokacyjne na Pomorzu będą kontynuowane w kolejnych latach, a ptaki będą wsiedlane po obu stronach granicy polsko-niemieckiej, aby zapewnić długoterminowe odbudowanie populacji.
Tymczasem translokacje zostaną wznowione także na Litwie. Tym razem celem będzie nie tylko testowanie metody, ale aktywna odbudowa populacji. Nowa koncepcja translokacji zakłada pobieranie ptaków ze stabilnej, ale stosunkowo niewielkiej populacji wodniczki na Litwie. Przenoszone będą jedynie gniazda zagrożone wczesnym koszeniem. Planowane jest pięć sezonów translokacji, podczas których translokowane zostanie co najmniej 230 ptaków.
Dodatkowo planowana jest translokacja do Węgier, gdzie gatunek już wymarł. Będzie to jednorazowa translokacja o innym charakterze – celem będzie badanie tras migracyjnych i zimowisk węgierskiej populacji. Naukowcy wciąż nie potrafią wyjaśnić nagłego zniknięcia kilkuset śpiewających samców z tego regionu. Jedna z głównych hipotez sugeruje, że na ich trasie migracyjnej lub w zimowiskach wydarzyło się coś katastrofalnego. Przenosząc ptaki i śledząc ich wędrówki, badacze chcą ustalić przyczynę tego zjawiska. Dlatego celem pilotażowej translokacji co najmniej 30 piskląt wodniczki na Węgry będzie określenie tras migracyjnych i miejsc zimowania. Ptakom zostaną założone geolokatory, a ich powrót pozwoli na określenie miejsc, w których spędzają zimę.
Z nowymi projektami na horyzoncie, najbliższe lata będą kluczowe dla przetrwania wodniczki. Przyrodnicy, naukowcy i lokalne społeczności będą nadal współpracować, aby ten rzadki gatunek mógł przetrwać.
Projekt LIFE23-NAT-LT-LIFE4AquaticWarbler jest finansowany przez program LIFE UE, Ministerstwo Środowiska Republiki Litewskiej, Umweltstiftung Michael Otto, Kurt Lange Stiftung oraz partnerów projektu. Wyrażone poglądy i opinie są jednak poglądami i opiniami wyłącznie autora(-ów) i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej lub CINEA. Ani Unia Europejska, ani organ przyznający grant nie mogą być za nie pociągnięci do odpowiedzialności.
