Sekwencyjność oceny habitatowej

Sekwencyjność oceny habitatowej

W każdym przypadku, w którym przeprowadza się ocenę habitatową (dla planów i programów; dla przedsięwzięć z I lub II grupy; dla przedsięwzięć z III grupy) – musi ona zmierzać do zbadania przesłanek z art. 6 ust. 3 i 4 Dyrektywy Siedliskowej (art. 33 i 34 UOP).

Poszczególne przesłanki sprawdza się według określonej kolejności (w sekwencjach ustalonych w przepisach). Mówiąc najprościej – ocenę habitatową prowadzi się realizując stopniowo poszczególne jej etapy.

W poszczególnych etapach bada się, czy:

Etapy oceny realizuje się stopniowo (sekwencyjnie) – na każdym etapie weryfikuje się, czy zaistniały przesłanki negatywne. Jeżeli na danym etapie nie wystąpi przesłanka negatywna – ocena może zostać zakończona i może zostać wydana zgoda na realizację przedsięwzięcia (np. jeżeli w I etapie stwierdzimy, że nie wystąpi znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 – może zostać wydana zgoda na przedsięwzięcie).

Nie w każdym przypadku wystąpi potrzeba przeprowadzenia wszystkich czterech etapów oceny habitatowej.

W przypadku stwierdzenia przesłanki negatywnej – przechodzimy do kolejnego etapu (np. jeżeli stwierdzimy prawdopodobieństwo, że wystąpi negatywny wpływ na integralność obszaru Natura 2000 – przechodzimy do następnego etapu i badamy, czy brak jest alternatywnych wariantów analizowanego przedsięwzięcia lub planu).

Stwierdzenie na każdym etapie oceny przesłanki negatywnej oznacza brak zgody na przedsięwzięcie.

Etap pierwszy: Rozpoznanie (screening)

Rozpoznanie ma na celu analizę prawdopodobnych oddziaływań przedsięwzięcia lub planu na obszar Natura 2000, również w powiązaniu z innymi przedsięwzięciami lub planami. W jego trakcie ocenia się, czy:

1. w oparciu o stosowne dowody można obiektywnie stwierdzić, że prawdopodobnie nie będą występowały znaczące oddziaływania na obszar Natura 2000;
2. informacje potwierdzają lub sugerują, że znaczące oddziaływania są prawdopodobne lub że pozostaje na tyle wystarczająca niepewność co do ich wskazania, że powinien zostać przeprowadzony kolejny etap oceny habitatowej – ocena właściwa.

Na etapie rozpoznania udział społeczeństwa jest możliwy tylko w szerszym znaczeniu, albo w formie czynności stron postępowania, albo, w przypadku organizacji ekologicznych – poprzez działania uczestnika na prawach strony. Biorąc udział w screeningu organizacja ekologiczna ma możliwość prezentacji własnego stanowiska oraz dowodów na jego poparcie – w kwestii oceny istotności planowanych oddziaływań.

Etap drugi: Ocena właściwa

Ocena właściwa wchodzi w grę po stwierdzeniu prawdopodobieństwa wystąpienia istotnych oddziaływań.
Jej przedmiotem jest oddziaływanie przedsięwzięcia lub planu (w tym oddziaływania skumulowane) na integralność obszaru Natura 2000. Ocena właściwa może się wydawać powieleniem screeningu. Tak nie jest – w trakcie oceny właściwej znaczące oddziaływanie przedsięwzięcia analizowane jest pod kątem wpływu na integralność obszaru Natura 2000 – celów ochrony obszaru (zachowania korzystnego stanu ochrony kluczowych gatunków i siedlisk) oraz jego kluczowych struktur i kluczowych funkcji.

Może się okazać, że wystąpienie znaczącego oddziaływania planu lub przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (np. polegającego na zniszczeniu chronionego siedliska przyrodniczego), nie naruszy jego integralności (siedlisko nie jest kluczowe dla tego obszaru) i wówczas nie ma przeszkód do wyrażenia zgody na realizację planu lub przedsięwzięcia.

Jeżeli natomiast nie daje się wykluczyć negatywnego wpływu na integralność obszaru, w oparciu o zasadę przezorności należy przyjąć, że on wystąpi. Takie samo założenie jest wymagane również w sytuacji, gdy brak jest niezbędnych informacji lub dowodów na brak takiego oddziaływania, a także gdy wystąpiła znaczna różnica zdań odnośnie przedstawionych dowodów.

Etap trzeci: Badanie rozwiązań alternatywnych

Stwierdzenie możliwości innych rozwiązań alternatywnych dla planowanego przedsięwzięcia oznacza zmianę lub poprawienie projektu. Sprawozdanie podsumowujące ten etap musi określać analizowane warianty i ich wpływ na obszar Natura 2000.

„Badanie rozwiązań alternatywnych wymaga, aby cele ochrony i status obszaru Natura 2000 przeważały nad jakimikolwiek rozważaniami dotyczącymi kosztów, opóźnień lub innych aspektów rozwiązania alternatywnego.”

„Ocena planów i przedsięwzięć znacząco oddziałujących na obszary Natura 2000. Wytyczne metodyczne dotyczące przepisów Artykułu 6(3) i (4) Dyrektywy Siedliskowej 92/43/EWG.” Komisja Europejska 2002; przekład polski: WWF Polska 2005.

Etap czwarty: Badanie, czy za realizacją planu lub przedsięwzięcia przemawiają konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego oraz ocena środków kompensacyjnych

Wymogi nadrzędnego interesu publicznego mogą uzasadniać decyzję o przeprowadzeniu przedsięwzięcia (mimo jego negatywnej oceny i braku alternatyw) wyłącznie „z powodów zasadniczych”, tylko wtedy, kiedy korzyści z realizacji inwestycji w sposób zdecydowany przewyższają straty dla środowiska (dla obszaru Natura 2000). Dobrane środki kompensacyjne muszą być adekwatne do zmiany w środowisku, jaką spowoduje realizacja przedsięwzięcia, przede wszystkim zaś – wykonalne i skuteczne.

Na etapach II-IV podmioty działające na prawach strony oraz strony postępowania mogą, w szczególności za pomocą wniosków dowodowych (żądania przeprowadzenia określonych dowodów, np. oględzin, opinii biegłego) oraz składanych przez siebie dowodów (np. opinii ekspertów) wpływać bezpośrednio na kierunek badania oraz weryfikację stanowisk zajmowanych przez inwestora.