Biopaliwa – ratunek dla klimatu czy zagrożenie dla przyrody?

5 kwietnia 2011 r., w budynku Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, odbyło się seminarium „Biopaliwa – ratunek dla klimatu czy zagrożenie dla przyrody?”,  zorganizowane przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków we współpracy z BirdLife International – światową federacją organizacji chroniących ptaki i ich siedliska.

W seminarium uczestniczyło 60 osób. Prelekcje zostały podzielone na dwie sesje: perspektywę europejską oraz perspektywę krajową. Spotkanie było moderowane przez dr Andrzeja Kassenberga z Instytutu na rzecz Ekorozwoju.

Prelegenci w swoich wystąpieniach szczególną uwagę zwrócili na ryzyko dla środowiska związane ze wzrostem powierzchni upraw roślin energetycznych. Na wstępie prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu przybliżył uczestnikom wyzwania, jakie wiążą się ze zmianami klimatycznymi. Zagrożenia wynikające z rozwoju produkcji na potrzeby biopaliw zostały szerzej zaprezentowane w prezentacji Bettiny Kretschmer z Instytutu Europejskiej Polityki Ochrony Środowiska (IEEP). Zaprezentowała ona najnowszy raport IEEP przygotowany na zlecenie kilku organizacji ekologicznych, w tym także BirdLife International. Niebezpieczeństwa, jakie wiążą się z rozwojem biopaliw dla ptaków krajobrazu rolniczego przedstawił dr Przemysław Chylarecki z MiIZ PAN. Ariel Brunner z BirdLife International omówił potencjalne rozwiązania dla decydentów w Unii Europejskiej. Gościem seminarium był również Ignacio Vazquez-Larruscian z Komisji Europejskiej, który omówił politykę dotyczącą rozwoju biopaliw w UE. Perspektywę krajową w zakresie upraw roślin na cele energetyczne omówił prof. Jan Kuś z Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach oraz dr Anna Liro z Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, która skupiła się na zmianach zagospodarowania przestrzeni rolniczej i potencjalnymi konfliktami z Krajowym Systemem Obszarów Chronionych.

W dyskusji po prezentacjach uczestnicy próbowali m.in. znaleźć odpowiedź na pytania:

• Jak sprostać jednemu z głównych wyzwań współczesnych czasów, jakim jest narastające tempo zmian klimatycznych?
• Czy jest możliwe ograniczenie emisji CO2 w transporcie poprzez zastąpienie paliw kopalnianych biopaliwami?
• Czy jest możliwy taki rozwój energii odnawialnej, aby nie odbywał się on kosztem przyrody, produkcji żywności i innych funkcji ekosystemów?

Uczestnicy spotkania prezentowali różne stanowiska w ww. sprawach, a kompleksowych charakter problematyki dotyczące biopaliw nie pozwolił na uzyskanie jednoznacznej odpowiedzi na tak postawione pytania. Wszyscy byli jednak zgodni, co do tego, że niezależnie od wpływu człowieka na klimat, powinniśmy zrobić wszystko, aby nasze oddziaływanie maksymalnie ograniczyć. Przy zmniejszaniu emisji gazów cieplarnianych powinniśmy brać pod uwagę tylko takie instrumenty, które mają korzystny wpływ na bilans emisji, a jednocześnie zredukowany do minimum niekorzystny wpływ na różnorodność biologiczną. Nie jest to możliwe bez właściwego doboru technologii, a przede wszystkim dobrze funkcjonującego planowania przestrzennego. Podnoszono również dodatkowe kwestie nawiązujące do przedmiotu dyskusji: alternatywne źródła energii, potrzebę zmian stylu życia, czy tempo i charakter zmian klimatycznych. Duże zainteresowanie tematem oraz wiele kwestii jakie zostały ujęte w dyskusji, wskazuje na potrzebę kontynuowania takiej dyskusji  w przyszłości, tym bardziej, że Polska jest obecnie na etapie ujęcia w ramy prawne problemu odnawialnych źródeł energii, a w skali globalnej przygotowywane jest nowe porozumienie o redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Materiały konferencyjne (PDF):

• Raport IEEP dotyczący biopaliw
• Broszura dotycząca biopaliw
• Harmonogram konfererencji

Prezentacje (PDF):

• Biopaliwa a ptaki (dr P. Chylarecki, MiIZ PAN)
• Produkcja rolnicza – cele energetyczne (J. Kuś, IUNG)
• Low carbon transport and the role of biofuels (I.V. Larruscain, Komisja Europejska)
• Anticipated indirect Land Use Change from Expanded Use of Biofuels in EU – An Analysis on the basis of the National Renewable Energy Action Plans (B. Kretchmer, IEEP)
• Zmiany zagospodarowania przestrzni rolniczej a ochrona przyrody w Polsce (A. Liro, GDOŚ)
• A possible answer to European Policy makers (Ariel Brunner, BirdLife International)