Ochrona torfowisk w zlewni Niemna
Tytuł projektu: Rozwój zrównoważonego zarządzania torfowiskami w dorzeczu Niemna poprzez ich odtwarzanie i paludikulturę, w celu poprawy ich zdolności do retencji biogenów i innych usług ekosystemowych (ang. Development of Sustainable (adaptive) peatland management by Restoration and paludiculture for nutrient retention and other ecosystem services in the Neman river catchment)
Akronim: DESIRE Numer: R091 Okres realizacji: od 1 stycznia 2019 r. do 1 lipca 2021 r.
Całkowity budżet: 1 839 848,78 euro Budżet OTOP: 73 380,27 euro
Partnerzy: Uniwersytet w Greifswaldzie (Niemcy, partner wiodący projektu), Fundacja prof. Michaela Succowa (Niemcy), Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Uniwersytet Aleksandrasa Stulginskisa (Litwa), Lithuanian Fund for Nature (Litwa), Ministerstwo Zasobów Naturalnych i Ekologii Federacji Rosyjskiej (Rosja), Politechnika Białostocka.
Instytucje powiązane z projektem: Biebrzański Park Narodowy, Białoruski Uniwersytet Państwowy, Instytut Zarządzania Środowiskiem Naturalnym Narodowej Akademii Nauk Białorusi, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Białymstoku, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku, Centrum Badawcze Rolnictwa i Rybołówstwa Mecklenburg-Vorpommern (Niemcy), APB-Birdlife Białoruś, Agencja Ochrony Środowiska (Litwa), Rezerwat Biosfery Žuvintas (Białoruś).
Finansowanie: Projekt współfinansowany jest przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – Program Interreg Baltic.
W latach 2019–2021 OTOP zaangażowany jest w realizację międzynarodowego projektu poświęconego ochronie torfowisk i mokradeł zlewni Niemna. W projekcie uczestniczy 9 partnerów oraz 9 instytucji wspierających z Polski, Niemiec, Litwy, Białorusi i Rosji. Jego tematem przewodnim jest możliwość poprawy jakości wody w zlewni Niemna poprzez działania wspierające właściwości filtracyjne mokradeł. Odpowiednio nawodnione torfowiska w znacznym stopniu ograniczać mogą dopływ biogenów (głównie azotu i fosforu) pochodzenia rolniczego do wód zlewni. Działania renaturyzacyjne na torfowiskach, oprócz poprawy ich zdolności filtracyjnych, pozytywnie wpływać będą na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, a także ochronę lokalnych zasobów przyrodniczych. W ramach projektu rozwijana będzie także paludikultura – metoda polegająca – w dużym skrócie – na pozyskiwaniu roślin wilgociolubnych w celu ich gospodarczego wykorzystania, np. jako źródło odnawialnej energii. Paludikultura w połączeniu z działaniami renaturyzacyjnymi, pozwala na utrzymanie w długim czasie naturalnego poziomu nawodnienia torfowiska. Metodę tę OTOP od lat wykorzystuje w czynnej ochronie torfowisk biebrzańskich, w tym przede wszystkim siedlisk wodniczki. Projekt DESIRE ma na celu restytucję wybranych torfowisk, analizę efektywności podejmowanych działań w kontekście poprawy jakości wód i innych usług ekosystemowych świadczonych przez torfowiska, a także promocji paludikultury w dorzeczu Niemna.
W ramach projektu zaplanowano programy zachęcające decydentów do podejmowania działań związanych z ochroną wód poprzez renaturyzację mokradeł, w tym m.in. przygotowanie podręcznika ochrony torfowisk, bazy danych torfowisk, czy propozycji programów rolno-środowiskowych, tak by zachęcały one do wdrażania paludikultury i tworzenia buforowych stref terenów podmokłych.