Pracownicy OTOP często otrzymują pytania, czy płoszenie ptaków poprzez odtwarzanie nagrań głosów ptaków drapieżnych lub innych dźwięków jest zgodne z prawem.
Obowiązujące do października 2014 r. rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1419) wprowadzało w paragrafie 7 pkt 14 zakaz umyślnego płoszenia i niepokojenia zdecydowanej większości ptaków spotykanych w Polsce. Był to przepis wykonawczy do art. 52 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 627, z późn. zm.), w którym wymieniono zakazy, jakie mogą być wprowadzone w stosunku do dziko występujących zwierząt gatunków objętych ochroną gatunkową. Ustawa, w art. 56 ust. 2, przyznaje regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska prawo do wydawania, wobec gatunków objętych ochroną ścisłą i częściową, zezwoleń na odstępstwa od zakazów z art. 52, w tym od zakazu umyślnego płoszenia i niepokojenia.
Po wprowadzeniu nowego rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2014 r., poz. 1348) sytuacja uległa zmianie.
Bezwzględny zakaz umyślnego płoszenia i niepokojenia został wprowadzony wyłącznie wobec gatunków oznaczonych w załącznikach do rozporządzenia symbolem (1) (§ 6 ust. 2 obecnego rozporządzenia). W odniesieniu do ptaków dotyczy to 10 gatunków, spośród których 8 to jednocześnie gatunki wymagające ustalania stref ochrony: orzeł przedni, orlik grubodzioby, orzełek, gadożer, raróg, rybołów, cietrzew, głuszec). Dwa pozostałe to kulon i syczek.
Pozostałe gatunki ptaków objętych ochroną zostały opatrzone symbolem (2). Wobec nich zakaz umyślnego płoszenia i niepokojenia obowiązuje:
- w miejscach noclegu,
- w okresie lęgowym w miejscach rozrodu lub wychowu młodych,
- w miejscach zgrupowań ptaków migrujących lub zimujących (§ 6, ust. 3).
Ponadto w stosunku do kilkudziesięciu gatunków ptaków, oznaczonych symbolem (3), wprowadzono zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie (§ 6, ust. 4).
Rozporządzenie wprowadziło również wyjątki:
- gołąb miejski – zakaz płoszenia dotyczy wyłącznie miejsc gniazdowania w trakcie obecności piskląt w gnieździe ( § 6 ust. 5)
- czapla siwa i kormoran – zakaz płoszenia nie dotyczy obrębów hodowlanych ustanowionych zgodnie z przepisami o rybactwie śródlądowym (przy czym odstępstwo to obowiązuje tylko w zakresie dotyczącym miejsc zgrupowań ptaków migrujących lub zimujących, a więc czapli i kormoranów w miejscach noclegu oraz w okresie lęgowym nie wolno płoszyć również w obrębach hodowlanych) (§ 6 ust. 6).
Zgodnie z art. 131 pkt 14 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, „kto (…) bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom narusza zakazy w stosunku do roślin, zwierząt lub grzybów objętych ochroną gatunkową – podlega karze aresztu albo grzywny”. Zgodnie z art. 132 tej ustawy, „orzekanie w sprawach, o których mowa w art. 127 i 131, następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.”
Podsumowując: przepisy wprowadzone przez nowe rozporządzenie Ministra Środowiska zawężają zakres przypadków, w których płoszenie lub niepokojenie ptaków bez posiadanego zezwolenia wydanego przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska stanowi wykroczenie. Niemniej płoszenie i niepokojenie w odniesieniu do szczególnych miejsc i okresów w cyklu życiowym ptaków (miejsca noclegu, okres rozrodu, miejsca zgrupowania w czasie migracji i zimowania) nadal stanowi naruszenie prawa i podlega ściganiu.
Zgłoszenia wykroczenia może dokonać każda osoba, a organy ścigania mają obowiązek je przyjąć.