„Source areas and stepping stones in Aquatic Warbler conservation” | Relacja z Sympozjum

W dniach 16 i 17 marca 2021 r. odbyło się międzynarodowe sympozjum Source areas and stepping  stones in  Aquatic Warbler conservation w ramach projektu Wzmocnienie południowo-wschodniej metapopulacji wodniczki Acrocephalus paludicola w Polsce. Jego tematem przewodnim było podsumowanie aktualnej wiedzy na temat rozmieszczenia, liczebności i ochrony tego jakże cennego gatunku naszej awifauny. Polska, jako jeden z najważniejszych regionów na wodniczkowej mapie świata, jest istotnym partnerem międzynarodowych inicjatyw w zakresie ochrony tych ptaków. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków swą trzydziestoletnią historią pokazuje, że ich ochrona pozostaje wciąż aktualnym, ważnym działaniem, wymagającym podejmowania nowych wyzwań.

Jednym z nich było zorganizowanie Sympozjum, pierwotnie zaplanowanego jako stacjonarne wydarzenie gromadzące ornitologów i specjalistów, a z konieczności przeniesione do świata wirtualnego. Nie ograniczyło to jednak żywiołowości dyskusji, wagi prezentowanych doniesień, nie uszczupliło też grona fachowców, wymieniających doświadczenia, pomysły i plany.

 

 

W Sympozjum wzięło udział ponad 50 osób z 10 krajów. Prym wiodły regiony mieszczące największe lęgowiska wodniczki – Polska, Białoruś, Ukraina oraz Litwa. Kolejni goście to reprezentanci Aquatic Warbler Conservation Team z Niemiec, a także Łotwy. Nie zabrakło przedstawicieli państw, które goszczą wodniczkę podczas przelotów, a w świetle najnowszych badań – stanowią niezwykle istotną część jej rocznego cyklu życia – Francji i Hiszpanii. Z ogromną przyjemnością gościliśmy też przedstawicieli Królewskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków z Wielkiej Brytanii.

Jako, że wydarzenie wpisuje się w cykl obchodów trzydziestolecia Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, nie zabrakło kilku słów wstępu i fascynującej retrospekcji opowiadającej o początkach, rozwoju i obecnych osiągnięciach Towarzystwa, szczególnie na polu ochrony wodniczki.

Podczas Sympozjum mieliśmy okazję wysłuchać 14 prezentacji. Na początku Martin Flade, przewodniczący Aquatic Warbler Conservation Team przedstawił stan populacji światowej. Następnie Jarosław Krogulec, we wspomnianej już prezentacji, omówił najważniejsze momenty historii OTOP, po czym Krzysztof Stasiak przedstawił obecny stan i trendy polskiej populacji wodniczki na podstawie danych uzyskanych w ramach projektów, Krajowego Monitoringu Wodniczki i informacji zbieranych przez ornitologów i przekazywanych poprzez portal Ornitho.pl. Szczególnej uwagi wymagały wyniki uzyskane w roku 2020, z jednej strony bardzo trudnym dla ptaków, przede wszystkim z powodu suszy i licznych pożarów, a z drugiej niosącym nadzieję w postaci pięciu nowo wykrytych stanowisk wodniczki.

 

 

Po krótkiej przerwie Zymantas Morkvenas z Litwy przedstawił niesamowity i uwieńczony ogromnym sukcesem projekt translokacji piskląt wodniczki ze stanowisk na Białorusi na Litwę. Dzięki ogromnej ilości pracy wykonanej przez zespół, szczegółowemu planowaniu i dbałości o szczegóły, udało się w ciągu dwóch lat przenieść 100 piskląt. Doświadczenia tego projektu stanowią nieocenione źródło wiedzy przy kolejnych tego typu działaniach.

Sytuację wodniczki na Białorusi, zarówno na największych stanowiskach gatunku na rozległych torfowiskach białoruskiego Polesia, jak i na małych stanowiskach rozsianych w różnych miejscach kraju, omówili Alexandr Kozulin i Uladzimir Malashevich. Specyfika, przede wszystkim największych stanowisk w tym kraju polega przede wszystkim na ich rozległości. Zmusza to do podejmowania szczególnych rodzajów działań ochronnych, takich jak zimowe, kontrolowane wypalanie roślinności, które zastępuje jej koszenie i zapobiega wiosennym pożarom, o wiele groźniejszym dla przyrody. Duże i również ogromnie cenne dla populacji stanowiska na Ukrainie zostały omówione przez Mykhailo Khymyna.  Tu także sytuacja ptaków wymaga podejmowania działań ochrony czynnej i dbałości o siedliska lęgowe wodniczek.

 

Trzecia sesja podczas pierwszego dnia Sympozjum dotyczyła występowania wodniczki poza terenami lęgowymi. W pierwszej prezentacji Martin Flade przedstawił wyniki badań migracji wodniczki z użyciem geolokatorów. Dzięki nim uzyskano bardzo cenne dane dotyczące czasu migracji, tras przelotów oraz miejsc, gdzie ptaki zatrzymują się dla odpoczynku i nabrania sił. Ochrona tych obszarów jest równie ważna jak lęgowisk, gdyż zapewnia ptakom możliwość bezpiecznej migracji. Na podstawie tych badań można także określić zimowiska ptaków na terenie Afryki, co pozwala ocenić ich stan i ewentualną potrzebę ochrony.

Najważniejsze przystanki podczas migracji wodniczki leżą na terenie Francji i Hiszpanii. W obu tych krajach prowadzone są szeroko zakrojone działania ochronne i monitoringowe, które zmierzają do zachowania w jak najlepszym stanie znajdujących się tam siedlisk. Sytuację we Francji przedstawiła Christine Blaize, natomiast prezentację o stanowiskach w Hiszpanii prowadził Eugenio de las Heras, omawiając projekty finansowane z funduszu LIFE, dotyczące ochrony tych miejsc.

Po każdej z prezentacji następowała ożywiona dyskusja. Pierwszy dzień konferencji zakończył się około godziny 17.

Dzień drugi podzielony był na dwie części. W pierwszej, podczas sesji prezentacji, przedstawiono stan i ochronę wodniczki na stanowiskach na Lubelszczyźnie, druga zaś to spotkanie robocze Aquatic Warbler Conservation Team. W regionie lubelskim, gdzie gnieździ się druga co do wielkości metapopulacja wodniczki w Polsce, prowadzone są zarówno działania ochrony czynnej, jak i badania naukowe tego gatunku.

W pierwszej z prezentacji Jarosław Krogulec przedstawił stan i postępy projektu Wzmocnienie południowo-wschodniej metapopulacji wodniczki Acrocephalus paludicola w Polsce. Jest on jednym z ważniejszych obecnie prowadzonych działań w zakresie ochrony siedlisk gatunku w Polsce. Dotyczy małych stanowisk, tworzących łańcuch siedlisk pomostowych w ciągu korytarzy ekologicznych wodniczki. W świetle wcześniej omawianych danych, szczególnie z Polski i Białorusi, tego typu siedliskom powinno się poświęcić wiele uwagi.

Kolejna prezentacja, przedstawiona przez prof. Grzegorza Grzywaczewskiego, dotyczyła stanu i zagrożeń populacji wodniczki na Bagnie Bubnów i Staw w Poleskim Parku Narodowym. Jest to druga co do wielkości populacja wodniczki w Polsce, która od wielu lat stanowi przedmiot szczegółowych badań. Jednym z istotniejszych zagrożeń jest w chwili obecnej projekt budowy w bezpośrednim sąsiedztwie Parku kopalni węgla kamiennego.

Ostatnia z prezentacji, przedstawiona przez Julię Kral oraz Joannę Potrykus omawiała wstępne wyniki badań dotyczących relacji pomiędzy samcami wodniczki w okresie lęgowym. Badania opierają się w części na analizie śpiewu tych ptaków i identyfikacji poszczególnych samców na podstawie ich głosów.

Po krótkiej przerwie wszyscy zainteresowani uczestnicy Sympozjum oraz członkowie Aquatic Warbler Conservation Team wzięli udział w spotkaniu roboczym Zespołu. W jego toku zostały omówione bieżące problemy, zagrożenia i podejmowane działania związane z ochroną wodniczki i jej siedlisk, a także planowane kierunki prac i spodziewane wydarzenia mogące mieć wpływ na stan gatunku w całym obszarze występowania.

Obrady zakończyły się około godziny 17. Sympozjum, pomimo konieczności wprowadzenia formy zdalnej, przebiegło bez zakłóceń, a poziom referatów i dyskusji był bardzo wysoki i zapewnił wszystkim zainteresowanym kompleksową aktualizację wiedzy o stanie i perspektywach gatunku. Dodatkowym atutem jest możliwość udostępnienia na kanale OTOP na platformie YouTube nagrań z poszczególnych referatów wraz z dyskusją ich dotyczącą.

Wszystkie wystąpienia możecie obejrzeć na naszym kanale na YouTube:

OTOP BirdLife Polska

Wszystkie prezentacje w formacie PDF znajdziecie poniżej:

01. Flade_Aquatic Warbler breeding populations in European range countries

02. Krogulec_30 years of Aquatic Warbler conservation in Poland

03. Stasiak_Aquatic Warbler in Poland. State of the population

04. Morkvenas_The state of the Aquatic Warbler population in Lithuania

05. Kozulin_Main breeding populations of Aquatic Warblers in Belarus

06. Malashevich_Metapopulation of Aquatic Warbler in Belarus

07. Poluda_The state of the Aquatic Warbler population in Ukraine

08. Tegetmeyer & Flade _Aquatic Warbler wintering grounds in West Africa&Current results of research on Aquatic Warbler’s migratory trails

09. Blaize_Conservation of Aquatic Warbler’s stopover sites in France

10. de las Heras& Miguélez_LIFE projects for Aquatic Warbler conservation in Spain

11. Grzywaczewski_Population condition of Aquatic Warbler Acrocephalus paludicola in Polesie NP

12. Kral_Potrykus_Grzywaczewski_Spatial behaviour of the Aquatic Warbler Acrocephalus palucidola

13. Krogulec&Stasiak_Assumptions and state of implementation of the project Strengthening the south eastern Aquatic Warbler metapopulation in Poland