Bohaterem Europejskich Dni Ptaków 2024 został gawron!
Gawron (Corvus frugilegus) jest jednym z przedstawicieli naszych rodzimych krukowatych. O przynależności do tej rodziny świadczy pierwszy człon nazwy — corvus. Natomiast druga część nazwy, frugilegus, oznacza kogoś zbierającego owoce.
Gawrony nie są wybredne, żywią się tym, co oferuje wybrane przez nie siedlisko. Najczęściej zjadają owady, ich larwy, drobne bezkręgowce, zboża, owoce czy delikatne pędy roślin ozimych. Nie pogardzą padliną, spotyka się je również na wysypiskach śmieci.
Fot. Hanna Żelichowska
Dorosłe gawrony łatwo jest odróżnić od innych ptaków występujących w naszym sąsiedztwie. Trzeba zaznaczyć, że jest to gatunek synantropijny, czyli żyjący w bezpośrednim sąsiedztwie człowieka. Dorosłe gawrony są czarne i mają charakterystyczny jasny dziób z nagą szarą skórą u nasady. Młode osobniki odróżniają czarne szczeciniaste pióra u nasady dzioba. Co ciekawe, w świetle ultrafioletowym (które widzą ptaki) gawron wcale nie jest czarny, tylko mieni się metalicznymi kolorami, co umożliwia ptakom rozpoznawanie płci i wieku danego osobnika. Dla nas niestety są nierozróżnialne.
Gawrony to ptaki towarzyskie. Gniazdują w koloniach, w których może być od kilku do nawet kilku tysięcy gniazd. Budują je z patyków, trawy wzmacnianej gliną. Gniazdowanie w dużym zagęszczeniu pomaga ptakom radzić sobie z naturalnymi niebezpieczeństwami, ale jeżeli para niedostatecznie pilnuje swojego gniazda, to może zostać okradziona przez sąsiadów ze świeżego materiału budulcowego. Takie uroki sąsiedztwa. Jaja gawronów pojawiają się w marcu–kwietniu, najczęściej cztery. Samica wysiaduje je około 18 dni, w tym czasie jest dokarmiana przez samca. Warto wspomnieć, że gawrony są monogamiczne. Młode po wykluciu się jeszcze około miesiąca przebywają w gnieździe, a po jego opuszczeniu – nadal są dokarmiane przez rodziców, siedząc na gałęziach w pobliżu gniazda. Wracają do niego na noc i na czas karmienia.
Fot. Hanna Żelichowska
Gawron to obecnie jeden z najszybciej zmniejszających liczebność gatunków ptaków w kraju. Populacja gawronów zmniejszyła się o 57 proc. w ciągu ostatnich 15 lat i kurczy się w tempie 5 proc. rocznie! Tak szybki regres populacji sprawił, że w Czerwonej liście ptaków Polski (Wilk i in. 2020) krajową populację gawrona uznano za narażoną na wyginięcie (vulnerable, VU). W 2021 roku gawron znalazł się w Czerwonej liście gatunków zagrożonych w Europie, także ze statusem VU.
Najbardziej precyzyjnych danych w tym zakresie dostarczają dane Monitoringu Ptaków Polski, realizowanego w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzonego przez GIOŚ. Jednym z istotnych zagrożeń dla tego gatunku jest utrata miejsc lęgowych, m.in. w wyniku niszczenia samych kolonii i/lub usuwania zadrzewień, w których są one zlokalizowane. Najczęściej jest to argumentowane uciążliwością kolonii lęgowej dla człowieka. Dlatego wśród kluczowych działań, mających na celu odtworzenie populacji gawrona i usunięcie go z listy gatunków narażonych, jest ochrona jego miejsc lęgowych.
Fot. Hanna Żelichowska
Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków apeluje do Ministerstwa Klimatu i Środowiska o zmiany w prawie prowadzące do objęcia gawrona ochroną ścisłą. Stosowne zapisy w prawie, zakazujące niszczenia gniazd, a także rewizja możliwości wydawania zgód przez regionalne dyrekcje ochrony środowiska na usuwanie gniazd, niszczenie siedlisk i płoszenie gawronów w okresie lęgowym i poza nim, będą miały istotny wpływ na zatrzymanie spadku liczebności gawronów w naszym kraju, a w przyszłości – na odbudowanie jego populacji. Chcemy pokazać, że na ochronie gawrona zależy wielu osobom, nie tylko zawodowym ornitologom. Twój głos też się liczy! Pokaż, że Tobie również zależy na ochronie tych pięknych i pożytecznych ptaków!
Dołącz do nas i podpisz petycję „TAK, dla ochrony gawrona!”
Ptaki Europejskich Dni Ptaków: