Całkowita powierzchnia obiektu (ha) : 1252.92 ha.
Laskowiec-Zajki : 745.19 ha
Mścichy : 434.07 ha
Ławki : 73.66 ha
Powierzchnia objęta projektem (ha): 1060.97 ha
Obszar RAMSAR
Obiekty przyrodnicze Laskowiec-Zajki, Mścichy oraz Ławki leżą poza granicami Biebrzańskiego Parku
Narodowego i stanowią część otuliny parku.
a) Laskowiec-Zajki
Obiekt Laskowiec-Zajki znajduje się pomiędzy granicą Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz małą
drogą łączącą wsie Laskowiec i Zajki, na północ od Narwi. Obiekt jest przecięty kanałami melioracyjnymi prowadzącymi do trzech regulowanych śluzami ujść, co ułatwia gospodarkę wodną na tym terenie.
Zachodnie i północne części obiektu zdominowane są przez zbiorowiska Caricetum elatae, które nie
tworzą tu charakterystycznych dla tego gatunku dużych kęp. We wschodniej części dominują
zbiorowiska Caricetum acutae i Phalaris arundinacea. Występują tam również zbiorowiska Carici-
Agrostietum caninae i Carici-Agrostietum caninae z Calamagrostis neglecta, jak również
zbiorowiska mokrych łąk rzędu Molinietalia, najczęściej zdominowane przez Deschampsia caespitose
a niekiedy przez Holcus lanatus. Najwyżej położone tereny pokryte są łąkami Arrhenatherion. Niektóre
tereny porastają trzcinowiska z Phragmitetum australis, Glycerietum fluitantis, oraz zarośla Salicetum
pentandro-cinereae.
Kilka zbiorowisk roślinnych występujących na terenie obiektu Laskowiec-Zajki wymienionych jest w
Aneksie II Dyrektywy Siedliskowej : Caricetum acutae, Phalaridetum arundinaceae, łąki z
Deschampsia caespitosa oraz Arrhenatheretum elatioris.
Infrastruktura melioracyjna na terenie obiektu jest zaniedbywana od wielu lat. Rowy są zablokowane
naniesionym szlamem oraz zarośnięte, co powoduje rozległe powodzie wiosną, kiedy przebywają tu setki gnieżdżących się par Chlidonias niger, wędrujących oraz lęgowych ptaków brodzących, a także tysiące okazów Bombina bombina. Z powodu rozległych rozlewów wiosennych w centralnej części obiektu, gdzie występują lęgowe Acrocephalus paludicola – niemal zaniechano użytkowania ziemi.
Jedynie nieliczne działki są koszone bardzo późnym latem. Działania rolnicze – aktywne
koszenie i wypas – podejmowane są na zewnętrznych krańcach terenu, z których niektóre
są użytkowane bardzo intensywnie.
Podczas wędrówek bataliona Philomachus pugnax, setki ptaków zatrzymują się na tym terenie by odbyć
tu tokowiska na dwóch przecinających obiekt zaporach – jedynych częściach obiektu, których podczas
wiosennej powodzi nie pokrywa woda. Widok ten przyciąga wielu krajowych i zagranicznych turystów,
jak również ekipy filmowe. Część łąk ulokowana w Zajkach również ma kapitalne znaczenie dla innych
migrujących ptaków brodzących.
Obiekt ten jest niezwykle ważny dla gatunków, których ochrona jest problemem o znaczeniu globalnym, takich jak licznie tu występujący Crex crex oraz Gallinago media. Największa w Polsce kolonia lęgowych Chlidonias leucopterus, która może obejmować nawet 600 par, leży w północnej części obiektu. Całkowitą liczbę gatunków lęgowych na terenie obiektu Zajki szacuje się na 58 gatunków.
Władze parku narodowego zamierzały włączyć ten obiekt do parku, jednak właściciele okolicznych
działek oraz rada parafialna odrzuciły ich wniosek ze względu na brak korzyści finansowych i wynikające
z takiej decyzji restrykcje dotyczące użytkowania ziemi.
Obiekt usytuowany jest bezpośrednio przy głównej drodze dojazdowej do parku narodowego. Cenią go zarówno krajowi, jak i zagraniczni obserwatorzy ptaków. Ma on zatem ogromny potencjał turystyczny i edukacyjny, a ponadto zarządzanie nim nie powinno sprawiać trudności.
b) Mścichy
Najintensywniej użytkowany obszar z trzech znajdujących się w otulinie Biebrzańskiego Parku
Narodowego, ekstensywne prace rolnicze obejmują tu nawet 75% terytorium.
Obiekt zdominowany jest przez zbiorowiska Calamagrostietum neglectae i Carici-Agrostietum
caninae z Calamagrostis neglecta, które są koszone na siano raz w roku, a w suche lata – nawet dwa
razy na rok. Południowo-wschodnia część obiektu graniczy z lasem i pokryta jest trzcinowiskami z
Phragmitetum australis, oraz Calamagrostis canescens. Lokalnie występują niewielkie obszary z
Caricetum acutae, Glycerietum maximae, Phalaridetum arundinaceae.
Kilka zbiorowisk roślinnych występujących na terenie obiektu Mścichy wymienionych jest w Aneksie II
Dyrektywy Siedliskowej: Caricetum acutae, Phalaridetum arundinaceae, Caricetum
appropinquatae, Calamagrostietum neglectae a także zbiorowiska z Calamagrostis canescens.
Mścichy leżą przy jednej z głównych dróg w rejonie Biebrzy i mogą pełnić rolę “zachodniej bramy” do
parku narodowego, jeśli zapewni się odpowiednią infrastrukturę. Przekierowanie części ruchu
turystycznego z wnętrza parku narodowego do otuliny pomogłoby chronić główne tereny lęgowe
Acrocephalus paludicola.
c) Ławki
Bagno Ławki to teren zupełnie nieużytkowany rolniczo. Jedynie niewielkie fragmenty obszaru,
bezpośrednio przy drodze, koszone są na siano przez rolników. Utrudniony dostęp nie pozwala na
zastosowanie tradycyjnych maszyn rolniczych, stąd kosi się najczęściej ręcznie. Długie zaniedbywanie
terenu spowodowało, że porosły go Phragmites australis oraz lasy we wczesnych stadiach sukcesji.
Acrocephalus paludicola na terenie Ławek występuje jedynie na zbiorowiskach Caricetum elatae,
Caricetum appropinquatae (które zostaje zarośnięte w znacznej mierze przez trzcinę Phragmites
australis, oraz na skutek regeneracji trzech gatunków Betula spp., Alnus glutinosa oraz krzaków).
Występują tu także zbiorowiska Caricion lasiocarpae – Caricetum diandrae z Carex elata oraz C.
appropinquata. Te zbiorowiska (poza zbiorowiskami z Carex elata) wymienione są w Aneksie II
Dyrektywy Siedliskowej.
Na terenie obiektu Bagno Ławki istnieje duża szansa na odtworzenie siedliska Acrocephalus paludicola
Analizy wyników liczenia Acrocephalus paludicola wykonanego przez OTOP w 2003 pokazuje, że na
pobliskich obszarach o podobnych warunkach,a zarządzanych przez Biebrzański Park Narodowy,
odnotowano kilkukrotny wzrost liczby lęgowych Acrocephalus paludicola.
Inne gatunki ptaków chronionych, które mogą odnowić populacje lęgowe w wyniku efektywnego
zarządzania siedliskiem to Gallinago media, Limosa limosa oraz Crex crex.
Obiekt sąsiaduje z główną drogą, przecinającą Biebrzą z północy na południe, i ma ogromny potencjał
turystyczny.
Znaczenie obiektu przyrodniczego dla ochrony gatunków/siedlisk objętych programami
na szczeblu lokalnym, krajowym i europejskim (tam gdzie to możliwe podać dane dające
się opracować ilościowo)
Według rezultatów liczenia przeprowadzonego przez OTOP w 2003 r., łąki na terenie obiektu Laskowiec-
Zajki zamieszkiwało 6 śpiewających samców A.paludicola. Zaprzestanie koszenia w centrum tego
obszaru doprowadziło do degeneracji siedlisk lęgowych, gdyż trawa utworzyła gęstą pokrywę. Obszar
można restytuować i przy odpowiednim zarządzaniu, liczba lęgowych A.paludicola wzrośnie.
Długie zaniedbanie terenów w Ławkach spowodowało duże zarośnięcie tego obszaru przez krzewy i
szybko rosnące gatunki drzew (brzoza Betula sp. i olcha). Stąd podczas liczenia przeprowadzanego przez
OTOP w 2003 r odnotowano jedynie 3 śpiewające samce Acrocephalus paludicola, chociaż na
sąsiadującym terenie o podobnych pierwotnych warunkach siedliskowych, ale zarządzanym przez park
narodowy, występowało rok wcześniej aż 100 śpiewających samców.
Łąki obiektu Mścichy zamieszkiwało w 2003 roku 14-15 śpiewających samców Acrocephalus
paludicola. To stosunkowo liczne występowanie samców A. paludicola wynika z intensywnego
użytkowania rolniczego tego obszaru, co nie ma miejsca na terenie obiektów Ławki i Laskowiec-Zajki.
Mścichy mają duży potencjał restytucyjny, więc odpowiednie zarządzanie siedliskiem doprowadzi do
wzrostu liczebności populacji Acrocephalus paludicola.